Μια πρόταση εφαρμογής στο Νομό Ευρυτανίας
Η παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά και τα οξυμένα περιβαλλοντικά προβλήματα που απασχολούν σήμερα την ανθρωπότητα δείχνουν ολοένα και περισσότερο το δρόμο για τη "βιώσιμη ανάπτυξη (sustainable development)". Σύμφωνα με την επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών (CED) για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, "βιώσιμη" χαρακτηρίζεται η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του σήμερα, χωρίς να περιορίζει τη δυνατότητα των επόμενων γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες. Ο όρος αυτός, που είναι ο περισσότερο δημοφιλής, επεκράτησε διεθνώς το 1992, μετά την παγκόσμια διάσκεψη κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον, στο Ρίο ντε Τζανέϊρο της Βραζιλίας. Στα πλαίσια μιας τέτοιας λογικής, στρατηγικές οικοανάπτυξης, που βασίζονται στις αρχές της ενδογενούς ανάπτυξης, της αειφορικής χρήσης των πόρων, της διατήρησης των οικοσυστημάτων και των συμμετοχικών διαδικασιών, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για την εφαρμογή τους, ιδιαίτερα σε περιοχές της περιφέρειας, που ακόμη δεν έχουν θιγεί από τη ληστρική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ευρυτανίας, που αποτελεί τον πλέον ορεινό νομό της Στερεάς Ελλάδας αλλά και της χώρας μας. Είναι ο μοναδικός νομός στην Ελλάδα που προσεγγίζει το 100% του ορεινού γεωμορφολογικού ανάγλυφου και ο οποίος πληρεί όλες τις προϋποθέσεις και τα αξιολογικά κριτήρια της οικοανάπτυξης και του οικοτουρισμού. Κυρίαρχο στοιχείο της περιοχής είναι το ιδιαίτερο φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον που διακρίνεται για την ποικιλότητα του τοπίου, των τύπων οικοσυστημάτων, των ποταμών και των γεώτοπων-γεωμορφών, σε βαθμό που ο γνωστός λόγιος και ποιητής Ζαχαρίας Παπαντωνίου να χαρακτηρίζει την Ευρυτανία "κοσμογονία τοπίου και συμφωνία βουνών". Με όλα αυτά συνδυάζονται και οι διάσπαρτοι "αλόβητοι" από τα σύγχρονα καταναλωτικά πρότυπα, οικισμοί και χωριά που αποτελούν στο μεγαλύτερο ποσοστό "κλειστές" παρθένες κοινωνίες, έτοιμες να ξεδιπλώσουν τις υψηλές έννοιες της παράδοσης.
Πανέμορφα πέτρινα γεφύρια, όπως τα μονότοξα της "Βίνιανης" και του "Μανώλη", στήριξαν κατά το παρελθόν την επικοινωνία ανάμεσα στις κοινότητες και σήμερα περιμένουν τους περιπατητές οικοτουρίστες να χαρούν τις ομορφιές της περιοχής μέσα από το "διεθνές ορειβατικό μονοπάτι - Ε4".
Ο νομός Ευρυτανίας ξεχωρίζει για το πολυσχιδές, ποικίλο, αντικειμενικά άγριο ανάγλυφο και συνάμα όμορφο και καθαρό φυσικό περιβάλλον, από την πληθώρα των ορεινών όγκων που ξεπερνούν τα 2.000 m, χιονοσκεπή κατά κανόνα το χειμώνα, τα πολυάριθμα φαράγγια και το εκτεταμένο υδρογραφικό δίκτυο με ποτάμια και παραποτάμους που "μαιανδρίζοντας" παρασύρουν βράχια και κροκάλες για να διαμορφώσουν στα πεδινά της Αιτωλοακαρνανίας, τους πλούσιους υγρότοπους του Δέλτα. Οι πηγές και τα πλούσια σε νερό ρεύματα, συνέπεια του μεγάλου ύψους βροχής που δέχεται η περιοχή, τροφοδοτούν με υψηλές ποσότητες νερού την τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών, του Καστρακίου χαμηλότερα και του Στράτου κοντά στο Αγρίνιο. Το γεωλογικό υπόθεμα της περιοχής, πολύμορφο και ποικίλο, παραπέμπει σ`ένα πραγματικό φυσικό γεωλογικό εργαστήρι.
Οι ιδιότυπες κλιματικές συνθήκες και η παρουσία ευπαθών πετρωμάτων που υπάρχουν στην περιοχή, ευνοούν την εμφάνιση ακραίων γεωλογικών διεργασιών και φαινομένων. Τα δάση και γενικότερα οι δασικές εκτάσεις αποτελούν το κυρίαρχο στοιχείο του νομού και αποτελούν ανεξάντλητη πηγή πλούτου και ομορφιάς. Από τα δάση τη μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνουν τα ελατοδάση, ενώ από τις υπόλοιπες δασικές εκτάσεις σημαντικό ποσοστό καταλαμβάνουν τα ορεινά και ψευδαλπικά λιβάδια των ορεινών όγκων που διακρίνονται για την πλούσια πανίδα και χλωρίδα τους. Στην Ευρυτανία συναντώνται διάφοροι τύποι οικοτόπων που διακρίνονται για τη βιοποικιλότητα τους. Από αυτούς δυστυχώς μόνο 4 περιοχές έχουν μελετηθεί και έχουν ενταχθεί στο δίκτυο NATURA 2000. Οι περιοχές του δικτύου NATURA στην Ευρυτανία καταλαμβάνουν μόνο το 15,4 % της συνολικής έκτασης του νομού, ποσοστό που δε μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητικό σε σχέση με την έκταση των ενδιαφερόντων φυσικών οικοσυστημάτων που υπάρχουν στην περιοχή. Μεταξύ των επιμέρους τοποθεσιών, αξίζει να αναφέρουμε το φαράγγι Πανταβρέχει του Κρικελλοπόταμου που έχει προταθεί για μνημείο της φύσης, τη θέση Μαύρη σπηλιά (λέγεται και αποκλείστρα), τοποθεσία με οικολογική και ιστορική αξία, το φαράγγι της Ιεράς Μονής Προυσού και τα απόκρημνα βραχώδη πρανή στην τοποθεσία πατήματα της Παναγίας με θρησκευτικό ενδιαφέρον, αλλά και οι μαγευτικές δυσπρόσιτες περιοχές των Αγράφων όπως η λεκάνη του Ασπρορέμματος, παραποτάμου του Αγραφιώτη, που έχει προταθεί για αισθητικό δάσος.Η απομακρυσμένη θέση της Ευρυτανίας από τα μεγάλα αστικά κέντρα και τα μεγάλα εθνικά δίκτυα μεταφορών, αλλά και οι μέχρι σήμερα εφαρμοσμένες αναπτυξιακές πολιτικές δεν ευνόησαν πολύ ακόμη, ευτυχώς για την περιοχή, την ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού και την εκτεταμένη και άναρχη οικιστική ανάπτυξη.
Δρ. Παπαδόπουλος Ανδρέας, ΚαθηγητήςΔρ. Μερτζάνης Αριστείδης, Επίκουρος ΚαθηγητήςΤμήμα Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, Παράρτημα Καρπενησίου - ΤΕΙ Λαμίας
