Ως ένα «αληθινό εγκόλπιο για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Ευρυτανίας» και «ως ένας «θησαυρός», «μια χρυσή κιβωτός του λαϊκού μας πολιτισμού», χαρακτηρίστηκε το βιβλίο του Ευρυτάνα Καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Γεωργίου Κ. Γιαννίτσαρη, κατά την παρουσίασή του στην ιστορική Αίθουσα Συνεδριάσεων της Παλαιάς Βουλής, στην Αθήνα, στις 13-4-2011. Και δικαιολογημένα, αφού ο συγγραφέας για δυο (2), σχεδόν, δεκαετίες (1982-2000), με απαράμιλλη εργατικότητα και πάθος ζηλωτή συγκέντρωσε ό, τι μπορούσε από τα δημιουργήματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής τέχνης της γενέθλιας γης μας, της Ευρυτανίας μας, συγκέντρωσε ένα υλικό που δεν αγοράζεται με τίποτα και μας το παρουσιάζει με το θαυμάσιο αυτό βιβλίο του.
Όπως δηλώνει ο συγγραφέας στον πρόλογό του, το επιστημονικό υλικό που περιλαμβάνεται στην έκδοση αυτή «πέραν των όσων στοιχείων προέκυψαν από βιβλιογραφικές πηγές, στο μεγάλο του ποσοστό προήλθε από πρωτογενή έρευνα στο νομό Ευρυτανίας…. Από την έρευνα στην Ευρυτανία φαίνεται ότι ο τόπος διέθετε μία ιδιαίτερη αξιόλογη αρχιτεκτονική, που προήλθε από το ιδιαίτερο είδος του πολιτισμού της κοινωνίας, κύρια χαρακτηριστικά του οποίου ήταν η εργατικότητα των κατοίκων και η αλληλεγγύη των μελών της… Σημαντικά αρχιτεκτονικά έργα του τόπου αποτελούν οι οικίες των μεταναστών, που ευδοκίμησαν κατ’ αρχήν στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα στις Η.Π.Α.»….
Ο συγγραφέας στις 448 μεγάλου σχήματος σελίδες (21Χ30) του μοναδικού αυτού, για τον τόπο μας, έργου, μετά τον ολιγόλογο πρόλογο και την κατατοπιστική σύντομη και περιεκτική εισαγωγή του (σελ. 13-17), κατανέμει την ύλη στα παρακάτω κεφάλαια:
-Η φυσιογνωμία της Ευρυτανίας (σελ.19-24)
-Ιστορική επισκόπηση του νομού μας (σελ. 25-39)
-Χαρακτηριστικά στοιχεία της ευρυτανικής παραδοσιακής κοινωνίας (σελ. 41-45)
-Η αρχιτεκτονική του τόπου μας (σελ. 47 - 419). Το κεφάλαιο αυτό
αποτελεί και τον κύριο κορμό του έργου. Μετά τα γενικά στοιχεία ο σ. αναφέρεται εκτενώς στα κτίρια της Α΄ περιόδου και τις κατηγορίες τους (χαμηλά, πυργοειδή αρχοντικά, αμυντικά κτίρια), στην οικοδομική και τη λειτουργία τους και στη συνέχεια στα κτίρια της Β΄ περιόδου (τύποι κτιρίων, οικοδομική – εξοπλισμός, λειτουργία, μορφή – καλλιτεχνικές επιδράσεις κ.ά.). Ακολουθεί ο επίλογος (421-425), το παράρτημα (427-440) και μια πλούσια βιβλιογραφία (441-445). Ο τόμος, επιπλέον, περιλαμβάνει 384 ασπρόμαυρες φωτογραφίες και 179 πίνακες, κάθε δε κεφάλαιο ακολουθείται από επεξηγηματικές σημειώσεις.
Η μελέτη αυτή του Γ. Γιαννίτσαρη, φυσικά, είναι καρπός πολύχρονων και πολύμοχθων ερευνών και αναζητήσεών του σε ολόκληρο το χώρο της γεωγραφικής ενότητας της Ευρυτανίας. Και όπως δηλώνει ο ίδιος στην εισαγωγή του δεν είναι σημαντική μόνον «για όσους ασχολούνται αποκλειστικά με την αρχιτεκτονική, είναι επίσης πολύ σημαντική και για όσους ενδιαφέρονται γενικά με την ιστορία του κάθε τόπου, αφού στα υφιστάμενα κτίσματα και τον οικιακό εξοπλισμό έχει αποτυπωθεί πιστά ο καθημερινός τρόπος ζωής, ο πολιτισμός, η οικονομία μιας κοινωνίας που σήμερα δεν υπάρχει. Έτσι στα υπάρχοντα παραδοσιακά κτίρια της Ευρυτανίας διαγράφονται οι κοινωνικές σχέσεις της εποχής, όπως το καθεστώς της ένοπλης αυτοάμυνας, η εξέλιξη του τρόπου ζωής από την συνοίκηση με τα ζώα μέχρι την ύπαρξη διακεκριμένων χώρων υποδοχής, ύπνου και εστιάσεως στα περισσότερα από τα νεότερα κτίρια, το πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων, ακόμη και η πρόσφατη ιστορία του τόπου….». Δεν είναι, λοιπόν, μόνο ένα έργο καθαρό επιστημονικό, αλλά είναι και ιστορικό και λαογραφικό. Είναι ένα έργο μνήμης, νοσταλγίας και διδαχής. Είναι ένα έργο, που κλείνει μέσα του τη ζωή προηγούμενων γενεών και μεταγγίζει ζωή στις επόμενες γενεές.
Ο συγγραφέας μας παραθέτει τα στοιχεία του με δωρική λιτότητα, με υπευθυνότητα, επιστημονική τεκμηρίωση και εγκυρότητα τέτοια που, σίγουρα, ο αδυσώπητος χρόνος, που ανοίγει ρωγμές στη μνήμη μας, δεν θα ασκήσει το διαβρωτικό του έργο. Αποτελεί ευτύχημα το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμη – έστω και λιγοστοί – που επιμένουν στο δύσκολο αγώνα της διάσωσης όλων εκείνων των στοιχείων, που δείχνουν την πορεία μας μέσα στο χρόνο και στο χώρο και που, ευτυχώς, η προσπάθεια αυτή ενισχύεται από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Γιατί εδώ αξίζει να σημειωθεί ιδιαίτερα ότι αποκλειστικός χορηγός της υπέροχης αυτής έκδοσης είναι ο έγκριτος Αγραφιώτης μεγαλοεπιχειρηματίας κ. Στέφανος Γ. Κωστούλας, με χορηγίες του οποίου έχουν γίνει και άλλες μνημειώδεις, για τον τόπο μας, εκδόσεις. Τα μέλη του Δ.Σ. της Πανευρυτανικής Ένωσης αισθάνονται ιδιαίτερη υπερηφάνεια γιατί στην πλουσιότατη εκδοτική της δραστηριότητα συμπεριλαμβάνεται και το παρόν μνημειώδες έργο (Σύμβουλος έκδοσης: Πανευρυτανική Ένωση).
Τέλος, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προμηθευτούν το έργο αυτό από τα βιβλιοπωλεία του Καρπενησίου, τα κεντρικά των Αθηνών και τον συγγραφέα (Τηλ. – Φαξ: 2108647454).
