Γάιδαρος: Είδος προς εξαφάνιση Ο «Κυρ Μέντιος» επιστρέφει στη ζωή μας

O γάιδαρος, γάδαρος ή γαϊδούρι, στο θηλυκό γένος γαϊδάρα, γαϊδάρα ή γαϊδούρα και στην καθαρεύουσα όνος, είναι κατοικίδιο εξημερωμένο θηλαστικό ζώο που ανήκει στην τάξη περισσοδάκτυλα.

Η επιστημονική του ονομασία είναι Equus asinus, είναι δηλαδή ένα είδος του γένους «άλογο» (Ίππος - Equus). Πρόκειται για ζώο που φημίζεται για την παροιμιώδη υπομονή του. Αποτελεί επίσης σύμβολο ταπεινότητας, κάτι που υποδηλώνεται και στην Καινή Διαθήκη, με την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα «επί πώλου όνου».

Βέβαια ο κάτοχος όνου την εποχή εκείνη στην περιοχή δεν ήταν και ευκαταφρόνητος. Από τη διασταύρωση αλόγου (συγκεκριμένα φοράδας) και γαϊδάρου προέρχεται το μουλάρι, ενώ από τη διασταύρωση αλόγου και θηλυκού γαϊδάρου προέρχεται ο γίννος. Παλαιότερα οι άνθρωποι τον χρησιμοποιούσαν σαν μεταφορικό μέσο.

Ο Γάιδαρος, λοιπόν αυτό το συμπαθέστατο ζώο, που πριν κάμποσα χρόνια βρίσκονταν στο κατώι, κάθε σπιτικού στα χωριά, τείνει να εξαφανιστεί, καθότι ο αριθμός των γαϊδουριών στον ελλαδικό χώρο έχει μειωθεί επικίνδυνα. Σύμφωνα με ένα συνέδριο που έγινε στην Ύδρα από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από τα 508.000 γαϊδούρια που υπήρχαν στην Ελλάδα το 1955, το 1995 καταγράφηκαν 95.000, το 2005 20.400 και το 2006 μόνο 18.173, εξ’ ου και η ειδοποίηση της Ε.Ε. ότι κινδυνεύει να γίνει είδος υπό εξαφάνιση.

Το 42,5% του συνολικού πληθυσμού βρίσκεται στην Πελοπόννησο, όπου Γάιδαρος:

Είδος προς εξαφάνιση Ο «Κυρ Μέντιος» επιστρέφει στη ζωή μας υπάρχει και η μοναδική ελληνική φυλή, ο Αρκαδικός όνος που τον αναφέρουν ο Όμηρος και ο Ξενοφώντας, όμως οι τελευταίες πυρκαγιές συνέβαλαν καθοριστικά στην ακόμα μεγαλύτερη μείωση του πληθυσμού. Βέβαια αρκετά γαϊδούρια υπήρχαν και στην Ευρυτανία παλιότερα με τα περισσότερα από αυτά να τα βρίσκουμε στην Βαλαώρα.

Σύμφωνα με πληροφορίες από γέροντες του χωριού στην Βελαώρα πριν 30 χρόνια πιθανότατα να υπήρχαν πάνω από 500 γαϊδούρια, τα οποία ήταν το «αγροτικό» εκείνης της εποχής σε κάθε

σπιτικό. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία ο όνος ή κοινός γαϊδούρι, κατάγεται από την Αφρική. Οι

αιγύπτιοι φαίνεται ότι το χρησιμοποιούσαν ως κατοικίδιο ζώο τουλάχιστον 3000 χρόνια π.Χ. Από εκεί μεταδόθηκε η χρήση του στους κατοίκους της Μεσοποταμίας, τους Σουμέριους, από αυτούς στην Ιωνία της Μικράς Ασίας και την Μινωική Κρήτη και από αυτήν στην Ελλάδα. Από τους Έλληνες αργότερα τον παρέλαβαν οι Ρωμαίοι.

Ο γάιδαρος σε σύγκριση με το άλογο έχει πολύ μεγάλη αντοχή στην κοπιώδηεργασία, στον καύσωνα, στις ασθένειες, στην πείνα και στην δίψα. Είναι εξαιρετικά λιτοδίαιτος, πολύ υπομονετικός και μακροβιότερος του αλόγου. Παρά την ολιγάρκειά του όσον αφορά τη διατροφή του, είναι απαιτητικός στο νερό, το οποίο πρέπει να είναι καθαρό, για να το πιει.

Αρνείται συνήθως να πιει νερό και ακόμη μερικές φορές, όταν έχουν πιει από το ίδιο δοχείο άλλα ζώα ή ακόμη και όνοι.

Η φωνή του (ογκανισμός) ή αν θέλετε το γκάρισμα, είναι τελείως διαφορετική από την φωνή του αλόγου.

ΦΑΡΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΌ ΓΑΛΑ ΓΑΪΔΑΡΟΥ.

Αν και το κακόφωνο …γκάρισμά του, είναι ορισμένες φορές αποτρεπτικό για την παρέα του, ο κατά τη λαϊκή μας παράδοση “Κυρ Μέντιος” κάθε άλλο παρά παραμελημένος είναι στη μοναδική –

στο είδος της – φάρμα παραγωγής προϊόντων από γάλα γαϊδάρου, στο Πάρκο Ζασάβιτσα, στην περιοχή Σρέμσκα Μιτρόβιτσα της Σερβίας.

Πρόκειται, για τη μοναδική φάρμα στα Βαλκάνια, στην οποία τα 100 θηλυκά γαϊδουράκια που “φιλοξενούνται” εκεί ανέλαβαν και επιχειρηματικές… πρωτοβουλίες.

Εδώ και αρκετό καιρό, στη φάρμα αυτή, με την καταλυτική “συμβολή” των συμπαθών τετράποδων παράγεται σειρά προϊόντων, όπως γάλα, σαπούνι, κρέμες προσώπου, άλλα καλλυντικά, λικέρ μέχρι και αφρόλουτρο.«Είναι η μοναδική φάρμα στην περιοχή των Βαλκανίων, δεν υπάρχει όμοιά της και φιλοδοξούμε το “εγχείρημα” να συνεχιστεί με επιτυχία», ανέφερε ο κ. Σίμπιτς, υπεύθυνος της Φάρμας.

Προς το παρόν, οι επισκέπτες του Πάρκου Ζασαβίτσα μπορούν να προμηθεύονται τα προϊόντα με βάση το γάλα γαϊδάρου και οι τιμές είναι επιτρεπτές για όλα τα… βαλάντια. «’Ενα λίτρο γάλακτος γαϊδάρου κοστίζει περίπου 40 ευρώ, ενώ ένα σαπούνι περίπου 45 ευρώ», επισήμανε ο κ. Σίμπιτς, εκτιμώντας πως είναι νωρίς μεν να σκεφθεί το ενδεχόμενο εξαγωγών των προϊόντων στις γειτονικές αγορές ή σε αυτές της κεντρικής Ευρώπης, ωστόσο δεν το αποκλείει.

Αν και σε ορισμένες χώρες τα γαϊδούρια είναι υποχρεωμένα να φορούν… πάνες, όπως σε περιοχές της νοτιοδυτικής Αιγύπτου, για να κυκλοφορούν, σε άλλες πάλι τα συμπαθή τετράποδα \ αποτελούν χαρακτηριστικό τους «γνώρισμα», όπως στην περίπτωση της Βουλγαρίας, όπου το γαϊδουράκι συγκαταλέγεται στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της χώρας, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις τουριστικών οργανισμών.

Μάλιστα, για την προστασία των γαϊδουριών υπάρχει σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία, με την οποία απαγορεύεται η υπερφόρτωσή τους (με φορ τίο άνω των 50 κιλών) και η κακοποίησή τους.

Νέοι κτηνοτρόφοι-επιχειρηματίες ετοιμάζουν στο Πωγώνι

Φάρμα εκτροφής γαϊδάρων και μουλαριών στην Ήπειρο!

Απειλούνται με εξαφάνιση τα συμπαθή τετράποδα...

Μια πρωτότυπη επένδυση ετοιμάζει ομάδα νέων κτηνοτρόφων- επιχειρηματιών στο ακριτικό Πωγώνι. Μελετά να δημιουργήσει φάρμα εκτροφής γαϊδάρων και μουλαριών, με σκοπό αφενός το ευεργετικό γάλα της γαϊδούρας, κυρίως όμως την αναπαραγωγή του υπό εξαφάνιση ζώου, που μπορεί πολλά να συνεισφέρει στην ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού στην περιοχή, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει δεχθεί πολλά και ισχυρά πλήγματα.

Με σχετικά μικρό κόστος, μέσα στην αφιλόξενη για επενδύσεις οικονομική κρίση, οι Ηπειρώτες επιχειρηματίες προσδοκούν στην έλευση επισκεπτών, που θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν βόλτες με τα ζώα σε ορεινές, απρόσιτες στα τροχοφόρα, περιοχές και να θαυμάσουν την απαράμιλλη φυσική ομορφιά της περιοχής μας, προωθώντας τον εναλλακτικό τουρισμό, ο οποίος αναπτύσσεται ραγδαία και στη χώρα μας.

«Τα γαϊδούρια και τα μουλάρια είναι είδος προς εξαφάνιση πλέον. Μια επένδυση σε αυτά, μπορεί να φέρει ευεργετικά αποτελέσματα για τον τόπο» σημειώνουν στον «Π.Λ.» οι εμπνευστές του εγχειρήματος.

Tο γάλα…

Σημειώνεται, πως το γάλα της γαϊδούρας είναι ιδιαίτερα ευεργετικό, αφού χρησιμοποιείται στην παρασκευή καλλυντικών. Ήδη, στη Νιγρίτα Σερρών, το Λαγκαδά, την Έδεσσα και την Καρδίτσα, παράγεται γαϊδουρινό γάλα, τοοποίο είναι ιδανικό και για όσα νεογνά έχουν αλλεργίες στο αγελαδινό. Παράλληλα, θεραπεύει και άλλες ασθένειες, όπως κοκίτη, δερματοπάθειες κ.α.

Η παραγωγή του γαϊδουρινού γάλακτος στην Ελλάδα

Μετρημένοι στα δάχτυλα είναι αυτοί που ασχολούνται με την παραγωγή και την πώλησή του στη χώρα μας. Πέντε άνθρωποι όλοι κι όλοι, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Έδεσσα, τη Νιγρίτα Σερρών, την Καρδίτσα, την Αθήνα και την Ανδρίτσαινα Αχαΐας. Η ποσότητα που παράγουν καθημερινά είναι περίπου δώδεκα κιλά και πωλείται χονδρική από 20 έως 25 ευρώ το κιλό σε εμπόρους για την Παρασκευή κατά βάση καλλυντικών.

Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο στο εξωτερικό, όπου την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Ιταλία, η Σερβία και η Γαλλία, εκτροφεία

γαϊδουριών, όπου το παραγόμενο γάλα χρησιμοποιείται όχι μόνο για την παρασκευή καλλυντικών, αλλά και για ανθρώπινη κατανάλωση. Εκεί, βέβαια, τα οφέλη των παραγωγών είναι πολύ μεγάλα, καθώς η τιμή πώλησης του γαϊδουρινού γάλακτος ανέρχεται ακόμη και στα 100 ευρώ ανά κιλό!

Το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί για το γάλα αυτό συζητήθηκε στο 2^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κτηνιατρικής Παραγωγικών Ζώων, Υγιεινής και Ασφάλειας Τροφίμων Ζωικής Προέλευσης και Προστασίας του Καταναλωτή, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη υπό την εποπτεία της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας.

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα έρευνες, το συγκεκριμένο γάλα έχει αντιγηραντικές ιδιότητες και αναγεννητικά συστατικά. Επιπλέον, μπορεί να προλάβει δερματικές παθήσεις, ενώ τα λιπαρά οξέα του βοηθούν στην απορρόφηση των βιταμινών από τον ανθρώπινο οργανισμό και βελτιώνουν τη διαδικασία επούλωσης πληγών. Τα δε μεταλλικά του άλατα επιτρέπουν στο δέρμα να καθαρίζεται πολύ πιο εύκολα, εφόσον αφαιρούνται τα νεκρά κύτταρα, και βοηθά στη δημιουργία νέων κυττάρων.

Και μπορεί η πώληση του γαϊδουρινού γάλακτος να είναι κερδοφόρα και πολλά υποσχόμενη για το μέλλον επιχείρηση –εν μέσω οικονομικής, μάλιστα, κρίσης– η εκτροφή τους ωστόσο είναι επίπονη διαδικασία και απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες. Η δημιουργία μονάδας παραγωγής μπορεί να είναι

βιώσιμη υπό συγκεκριμένες μόνο προϋποθέσεις. Είναι εγχείρημα πολυέξοδο και κάθε νέος επίδοξος ονοτρόφος θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τις δυνατότητες αυτής της προσπάθειας. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το ότι όλες οι επιχειρήσεις με όνους που στήθηκαν στο εξωτερικό

βασίστηκαν αποκλειστικά και μόνο στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την ευρηματικότητα των δημιουργών τους, οι οποίοι επένδυσαν πολλές χιλιάδες ευρώ, σύμφωνα με τους συνέδρους.

«Βουνό» οι δυσκολίες για τους εκτροφείς

Ο Νίκος Μπουκουβάλας είναι ένας από τους πέντε εκτροφείς όνων στη χώρα μας. Έχει στήσει τη μονάδα του στην Έδεσσα του νομού Πέλλας και έξι χρόνια τώρα παράγει γαϊδουρινό γάλα κυρίως για ιδιωτική χρήση και λιγότερο για εμπορική. «Είναι λίγοι οι έμποροι εταιρειών καλλυντικών που

προτιμούν το δικό μας γάλα», υποστηρίζει ο 49χρονος, χωρίς όμως να μπορεί να εξηγήσει το λόγο. Μεγάλες εταιρείες ζητούν ποσότητα ενός τόνου. Ο ίδιος έχει σαράντα ζωντανά και μόλις και μετά βίας συγκεντρώνει τριάντα κιλά την ημέρα.

Γιος κτηνοτρόφου, εκπαιδευτής ιππασίας και πατέρας δύο παιδιών, είχε τρία γαϊδούρια στην κατοχή του. Πληροφορήθηκε για τις ευεργετικές ιδιότητες του γαϊδουρινού γάλακτος και δειλά - δειλά άρχισε να μεγαλώνει τη μονάδα του. Το καλοκαίρι τα αφήνει ελεύθερα για βοσκή στο βουνό, το δε χειμώνα, λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών, τα κλείνει στο μαντρί μαζί με τα άλογά του. Αλλιώς τα περίμενε, βέβαια, κι αλλιώς του τα έφερε η ελληνική πραγματικότητα. Ενώ από

το αρμόδιο υπουργείο τούς έταξαν επιδοτήσεις, ακόμη δεν έχουν πάρει ούτε ευρώ, ισχυρίζεται ο κ. Μπουκουβάλας. Τα έξοδα είναι πολλά για τη σωστή διατροφή των ζώων, χρειάζονται τουλάχιστον 50 ευρώ την ημέρα για την τροφή τους, ο δε χρόνος που απαιτείται καθημερινά είναι πολύς.

Αρμέγει με τα χέρια έναν - έναν τους όνους του, κι αυτό διότι με τη μηχανή σχεδόν η μισή ποσότητα γάλακτος γίνεται αφρός, που πετιέται.

Ακόμη δεν σκέφτεται να τα παρατήσει όμως. Έχει βοηθήσει αρκετούς γνωστούς και φίλους που αντιμετώπιζαν χρόνια προβλήματα ψωρίασης και αλλεργικού σοκ, κι έτσι πιστεύει ακόμη περισσότερο στις ευεργετικές ιδιότητες του προϊόντος του. Θυμάται μια κοπέλα 12 ετών στην περιοχή του, λίγο προτού μπει στην εφηβεία δηλαδή, που όλο της το κορμί ήταν γεμάτο σημάδια από δερματική πάθηση. Της έδωσε γαϊδουρινό γάλα και σε λιγότερο από ένα μήνα το πρόβλημα είχε ξεπεραστεί. Αλλεργικός βήχας 5χρονου επίσης ανήκει στο παρελθόν, έπειτα από κατανάλωση γαϊδουρινού γάλακτος. Οι γονείς του μικρού είχαν ακούσει για την παραγωγή του 49χρονου, έψαξαν, τον βρήκαν, τον επισκέφθηκαν στην Έδεσσα, πήραν ποσότητα γάλακτος, έδωσαν στο παιδί τους και έκτοτε γιατρεύτηκε.

ΝΕΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΥΡ- ΧΡΗΣΤΟ ΣΤΗ ΒΕΛΑΩΡΑ

Στα βήματα του 49χρονου από την Έδεσσα αποφάσισε να ακολουθήσει και ο κυρ Χρήστος από την Βελαώρα, ο οποίος μέχρι στιγμής συγκέντρωσε 3 γαϊδουράκια και σκάφτεται να τα αυξήσει στην συνέχεια. «Εγώ, πρωτίστως μάζεψα τα γαϊδουράκια, για να διασωθεί το είδος των συμπαθών αυτών τετράποδων στον Νομό μας, που πάει να εξαφανιστεί. Κάποτε στη Βελαώρα, δεν μπορούσες να περπατήσεις από τα γαϊδούρια που ήταν μπροστά σου και τώρα έμειναν ελάχιστα, μετρημένα στα δάχτυλα» μας είπε ο κυρ – Χρήστος. «Ωστόσο» συνέχισε «αν και είναι δύσκολη να εκτρέφεις γαϊδούρια αυτή την εποχή, εγώ θα κάνω την προσπάθεια και αν βρώ τον τρόπο να ενταχθώ σε κάποιο πρόγραμμα, θα ήθελα να ασχοληθώ, πιο συστηματικά και για την διάσωση του είδους αλλά και για την παραγωγή γαϊδουρινού γάλακτος, ενός σπάνιου προϊόντος στον τόπο μας».

 Δεν ξέρουμε αν θα τα καταφέρει να δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά με τα γαϊδουράκια ο κυρ – Χρήστος, ξέρουμε όμως ότι αυτά που έχει τώρα στο σπιτικό του, του είναι πολύ χρήσιμα, τόσο για να κουβαλάει τα ξύλα για το τζάκι, όσο και για πηγαίνει καμιά βόλτα τα εγγόνια όταν το επισκέπτονται. Πάντως το παράδειγμα του Κυρ-Χρήστου πολύ σύντομα βλέπω να το ακολουθήσουν κι άλλοι, καθότι σε λίγο καιρό, το συμπαθές αυτό τετράποδο, βλέπω να επιστρέφει για τα καλά στη ζωή μας…

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: papafeggoulis@gmail.gr