Όπως σας είχαμε υποσχεθεί θα ασχοληθούμε σήμερα με τον Θεμιστοκλή Καραμέρη, μουσικό που συναντούμε στις μνήμες και τις διηγήσεις των παλαιοτέρων. Θα τον προσεγγίσουμε όμως μέσα από γραπτές γι’ αυτόν μαρτυρίες για να φωτίσουμε λίγο την προσωπικότητά του. Ο ερευνητής π. Ιωάννης Καραμέρης με καταγωγή από το Αρχάνι ψάχνοντας για την απώτερη καταγωγή του και με αφορμή την παρούσα στήλη ήλθε σε επικοινωνία μαζί μας και μας κοινοποίησε σημαντικότατα στοιχεία. Μεταφέρουμε αυτούσια τα λόγια του:
Λεζάντα Φωτογραφίας:
Απόκρηες, Καρπενήσι 1918. (Από πάνω προς κάτω και από αριστερά προς δεξιά) 1η σειρά: 1ος Νικόλαος Φασούλης, 2ος Τσιώλης, 3ος Κων/νος Τσιτσάρας 2η σειρά: 1ος Επαμεινώντας Τσεκλείστας, 2ος Ιωάννης Ελεφάντης, 3ος Γεώργιος Αποστολόπουλος, 4ος Αθανάσιος Μαντηλάς, 5ος Κων/νος Λάππας. 3η σειρά: 1ος Τσιάκος (με νταούλι, αφανής), 2ος Μαθές Τσόλκας (με φλογέρα), 3ος Θεμιστοκλής Καραμέρης (με φλογέρα), 4ος Βασίλειος Μακρής, 5ος Νικόλαος Τσιάκος. Από το οικογενειακό αρχείο του κ. Τσεκλείστα Γεωργίου.
Επειδή είδα στα κείμενά σας αναφορές σε συνεπώνυμούς μου μουσικούς, θα ήθελα να σας καταθέσω ότι ο παλαιότερος καταγεγραμμένος μουσικός της οικογέ-νειάς μου, είναι ο Αθανάσιος Καραμέρης, ο οποίος στον Εκλογικό Κατάλογο του 1865 και στην στήλη του επαγγέλματος περιγράφεται ως <<Ζουρνατζής>>, ενώ το προσωνύμιό του ήταν Ταουλτζής η Νταουλτζής. Το εν λόγω προσωνύμιο, απότοκο της ιδιότητός του ως μουσικού, τον ακολουθούσε και ως επώνυμο για πολλές δεκαετίες, έως ότου οι απόγονοι του επαναφέρουν το πραγματικό τους, που ήταν Καραμέρης, πριν τα τέλη του 19ου αιώνα. Βεβαίως το προαναφερόμενο προσωνύμιο τον βόλευε, επειδή σύμφωνα με την παράδοση της οικογένειας, κατέφυγε στο Αρχάνι διωκόμενος, λόγω μιας παρανόμου πράξεως που είχε διαπράξει. Η ζυγιά των Καραμεραίων αποτελούνταν από ένα νταούλι και έναν ζουρνά και τολμώ να πω, πως ήταν απο τις παλαιότερες για τις οποίες γνωρίζουμε, στην Δυτική Φθιώτιδα, πολύ πριν την εμφάνιση του κλαρίνου. Έκτοτε πολλά μέλη της οικογένειας ασχολήθηκαν με την μουσική, τόσο στο Αρχάνι όσο και σε άλλα μέρη όπου μετώκησαν μερικά εξ αυτών (Σπερχειαδα, Τρικαλα κ.λ.π.) Σε ό,τι αφορά τους Καραμεραίους μουσικούς του Καρπενησίου, θυμάμαι ότι μου έλεγε ο παππούς μου (1890-1979) πως στο Καρπενήσι είχαμε συγγενείς.
Οι Καραμεραίοι ήταν συγγενείς με τους Αληφανταραίους. Ο βασικός πυρήνας της οικογένειας ήταν στην Αγία Ευθυμία Φωκίδος. Τέσσερα μέλη της έχουν τιμηθεί με Αριστείο, ως αγωνιστές του 1821. Μετά την επανάσταση μερικά άτομα της οικογένειας μετώκησαν στο Μαρτίνο Φθιώτιδος, όπου μνημονεύεται «Κότζος Καραμέρης» σε έγ-γραφο του 1836. Ήλθα σε επαφή με τους Καραμεραίους του Μαρτίνου και μου είπαν πως κατάγονται από την Αγία Ευθυμία. Μελετώντας τα ονόματα τόσο των Μαρτιναίων όσο και των Αγιοθυμιωτών Καραμεραίων, σε σχέση με τους Αρχανιώτες, παρατηρώ ότι οι απόγονοι των πρώτων δυο γενεών φέρουν σχεδόν τα ίδια βαπτιστικά ονόματα. Οι Μαρτιναίοι Καραμεραίοι είχαν στην οικογένεια τους οργανοπαίκτες και ήταν αποδε-δειγμένα Αρβανίτικης καταγωγής. Από την έρευνά μου στα μητρώα αρρένων Αρχανίου και σε εκλογικούς καταλόγους των ετών 1865, 1879, 1891 και 1928 δεν προκύπτει κα-μία πληροφορία για τον Θεμιστοκλή Καραμέρη. Η έρευνα συνεχίζεται…
Ο ίδιος διατηρεί και δικό του ιστότοπο στο διαδίκτυο με θέματα που αφορούν το Αρχάνι και την ιστορία της ευρύτερης περιοχής (http://arhanion.blogspot.com/). Η προσπάθειά του κρύβει αμέτρητες ώρες λεπτολόγου έρευνας σε αρχεία και διάθεση προσφοράς. Παρακαλούμε τους αγαπητούς αναγνώστες να μας γνωστοποιούν τυχόν παραβλέψεις και διορθώσεις στις διευθύνσεις μας: Γ.Α.Κ. Ευρυτανίας, Ψαρών 1, 36100, Καρπενήσι, τηλ. 2237.0.24111, e-mail: mail@gak.eyr.sch.gr ή tasios3@yahoo.gr. Υπεύθυνος: Ηλιόπουλος Αναστάσιος. Επίσης αναζητούμε φωτο-γραφικό, ηχητικό ή οπτικοακουστικό υλικό (video) από τους αγαπητούς μουσικούς μας ή τους συγγενείς τους, το οποίο θα ψηφιοποιήσουμε και θα το επιστρέψουμε α-μέσως. Να υπενθυμίσουμε τέλος ότι μέρος της εργασίας εκτίθεται μόνιμα στο Μικρό Φωτογραφικό Μουσείο Ιστορίας και Παραδοσιακής μουσικής Ευρυτανίας, στο πνευ-ματικό κέντρο του Ιερού Ναού Ευρυτάνων Αγίων (έτος ίδρυσης 2010).
Κατά προφορική μαρτυρία του Τάκη Πλατανιά, παλιού μουσικού της περιο-χής, ο Θεμιστοκλής Καραμέρης είχε υιοθετήσει τον Στέφανο Κηρύκο, βιολιτζή που κατάγεται από το Αρχάνι. Ίσως η κοινή καταγωγή δεν είναι τυχαία. Ειδικά για τον Θεμιστοκλή κυκλοφορούν πολλές ιστορίες, τις περισσότερες των οποίων εντόπισε ο ακούραστος ερευνητής Ιωάννης-Ανάργυρος Μαυρομύτης.
α) «...Αλλα γλεντοκόποι μέχρι τρίτου ουρανού οι αθεόφοβοι! Με κανένα λόγο δεν εννοούν να αφήσουν τον γερο-Θεμιστοκλή. Ο Θεμιστοκλής είναι ο πρύτανις των οργανοπαικτών, ιστορικός δια τα μεράκια του, γέρος 74 ετών και όμως παίζων την κα-ραμούζαν του ωσάν παιδί δεκαοκτώ χρονών..." (Άπαντα Στέφανου Γρανίτσα, Μάρκου Γκιόλια, σελίδα 462). Δεδομένου ότι ο Στέφανος Γρανίτσας έγραψε το ταξιδιωτικό αυτό σκίτσο το 1904 ο παλιός Θεμιστοκλής Καραμέρης πρέπει να γεννήθηκε το 1830. Πιθανότατα στην πρώτη φωτογραφία (01_Απόκριες 1918) εικονίζεται ο πα-λαιός αυτός Θεμιστοκλής, που τότε θα ήταν 88 ετών.
β) «…Μεγαλύτερη απογοήτευση μας περίμενε όταν χωρίς ν’ απελπιστούμε από την πρώτη αυτή αποτυχία πήγαμε αργότερα στα «γυφτοκάλυβα», στο σπίτι του Θεμιστο-κλή, καθώς ονομάζεται ένας λεβεντόκορμος γέρος μουσικός, γνωστός σε ολόκληρη σχεδόν τη Ρούμελη, που ο ίδιος μας είχε μηνύσει πως θα μας πληροφορούσε για όσα θέλαμε. Μαζεύτηκαν αμέσως γύρω από το σπίτι του όλη η γυφτουριά του μαχαλά και φόβισαν οι φωνές τους το γέρο, που θα πρόδινε στον ξένο τα μυστικά της γλώσσας τους. Έτσι μας διηγήθηκε ο Θεμιστοκλής πολλά για περασμένα γλέντια και για τα χρό-νια του Όθωνα, αλλά για την ιδιαίτερή τους γλώσσα δε μας είπε τίποτε.
Ωστόσο η επιμονή μου στο τέλος ανταμείφτηκε. Από δω και από κει κατόρθωσα να συνάξω διάφορες πληροφορίες. Το περισσότερο όμως υλικό το χρωστώ σ’ ένα νέο βιολιντζή, εγγονό του Θεμιστοκλή, απόφοιτο του δημοτικού σχολείου. Αυτός μου έδωσε γραπτές διάφορες φράσεις, καθώς του τις υπαγόρεψε ο ίδιος ο Θεμιστοκλής…». Πηγή: Τα ντόρτικα της Ευρυτανίας, συμβολή στα ελληνικά «μαστόρικα». Η εργασία αυτή γράφτηκε το 1922 και δημοσιεύτηκε στο «Άπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη», Δεύτε-ρος τόμος, ερευνητικά Β΄, Θεσσαλονίκη 1963
Το έτος στο οποίο αναφέρεται ο Τριανταφυλλίδης είναι το 1915. Προφανώς ο νέος τότε βιολιντζής ήταν ο Γιώργος Καραμέρης. Και αυτή η μαρτυρία συμφωνεί με την προηγούμενη για την ηλικία του Θεμιστοκλή.
γ) Ο μακαρίτης Θεμιστοκλής, οργανοπαίχτης σπουδαίος από το Καρπενήσι, πήγε να παίξει στο πανηγύρι του Καλεσμένου. Μόλις όμως άρχισε ο χορός έπιασε δυνατή βροχή. Σταμάτησαν τα όργανα κι ο Θεμιστοκλής ο μακαρίτης σήκωσε τα μά-τια του στον ουρανό κι είπε: "Ε, ορέ Θεέ, αν ήσαν συ Θεμιστοκλής κι εγώ Θεός, ήθελες να σι κάμου έτσι;" Το ανέκδοτο το έλεγε ο μακαρίτης Παν. Κολόκας, δάσκαλος. (Χωριάτικοι Αντίλαλοι, τ. 25 Απρ.-Ιουν. 1984)
Αυτή η ιστορία κυκλοφορεί και για άλλους, όπως για τον οργανοπαίκτη Γερανό. Πολύ πιθανό η πρώτη αναφορά να είναι για τον Θεμιστοκλή, ως παλαιότερος.
Καταλήγουμε στα ακόλουθα δεδομένα:
Φλογέρα και καραμούζα: Καραμέρης Θεμιστοκλής παππούς του Γιώργου (1830;), βιολί: Καραμέρης Γιώργος* ή «Γυφτοτάκης» του Δημητρίου και της Βασιλικής (1899-1964)
