Οι Ευρυτάνες της Πρωτεύουσας ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της Πανευρυτανικής Ένωσης, της Ομοσπονδίας Ευρυτανικών Συλλόγων (Ο.Ε.Σ.) και της Αδελφότητας Γρανιτσιωτών Ευρυτανίας «Ο Νεομάρτυς Μιχαήλ», συμμετείχαν αθρόα στην καθιερωθείσα, πλέον, Θρησκευτική και Πνευματική εκδήλωση, προς τιμήν των Ευρυτάνων Αγίων, που πραγματοποιείται κάθε Φθινόπωρο στην Αθήνα και προσήλθαν το Σάββατο, 2 Νοεμβρίου 2013,
στον πάνσεπτο Ι. Ναό του εκ Γρανίτσης Νεομάρτυρα Μιχαήλ, που βρίσκεται στο χώρο της Ιεράς Μονής της Ζωοδόχου Πηγής Βύρωνα. Τιμώμενος εφέτος Άγιος ήταν ο Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτη, ο Θαυματουργός.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, την παραμονή, Παρασκευή, 1 Νοεμβρίου 2003, τελέστηκε ο εσπερινός και το Σάββατο, 2-11-2013, η Θεία Λειτουργία, από τους Ευρυτάνες Πρωτοπρεσβυτέρους π. Κωνσταντίνο Βαστάκη και π. Δημήτριο Σκόνδρα, ενώ συμπροσευχόμενος ήταν στο Ιερό Βήμα και ο π. Λάμπρος Νιάφας. Από νωρίς το πρωί το εκκλησίασμα γέμισε το ναό και η ατμόσφαιρα ήταν κατανυκτική. Προς τούτο συντέλεσαν ασφαλώς οι ιερουργούντες ιερείς αλλά και οι πρωτοψάλτες κ. κ. Άγγελος Δουρίδας του Ι. Ν. Αγίας Μαρίνας Εκάλης και Οδυσσέας Κονδύλης (από Βελαόρα Ευρυτανίας). Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας έγινε λιτάνευση της εικόνας των Ευρυτάνων Αγίων στον γύρω του ναού χώρο και ακολούθησε η καθιερωμένη αρτοκλασία.
Στη συνέχεια, εντός του ναού, πραγματοποιήθηκε το β΄ μέρος του προγράμματος, συντονιστής του οποίου ήταν ο Αντιπρόεδρος της Πανευρυτανικής Ένωσης κ. Αθανάσιος Σταμάτης. Μετά σύντομη εισήγησή του έγιναν ολιγόλεπτες προσφωνήσεις από τους προέδρους της Αδελφότητας Γρανιτσιωτών «Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΜΙΧΑΗΛ» κ. Γεώργιο Μουρτζιάπη της Πανευρυτανικής Ένωσης κ. Κώστα Αντ. Παπαδόπουλο και της Ο.Ε.Σ. κ. Λάμπρο Καρρά. Ακολούθησε η θαυμάσια εισήγηση του Αιδεσιμολογιοτάτου π. Κωνσταντίνου Βαστάκη, που είχε ως θέμα : «Ο ΄Οσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και Θαυματουργός». Ο π. Κωνσταντίνος Βαστάκης σαγήνευσε κυριολεκτικά το ακροατήριο με τα πολλά και άγνωστα στοιχεία, που ανέφερε, σχετικά με την καταγωγή, τη ζωή, το έργο και τα θαύματα του εκ Σιβίστας ορμώμενου Οσίου Ανδρέα του Ερημίτη και Θαυματουργού, αλλά και με τον τρόπο που τα παρουσίασε. Σημειώνεται ότι ο π. Κωνσταντίνος έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τους Ευρυττάνες Αγίους (ο πρώτος που εξέδωσε το «ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ» το 1978) και, ειδικότερα, για τον Όσιο Ανδρέα τον Ερημίτη και Θαυματουργό έχει εκδώσει και έναν καλαίσθητο και πολύτιμο μικρόν τόμο. Μετά την εισήγηση ακολούθησε ολιγόλεπτη συζήτηση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ο π. Κωνσταντίνος πρότεινε να συμπεριληφθούν στους Ευρυτάνες Αγίους και ο Άγιος Λεωνίδης με τις συν αυτώ επτά γυναίκες μάρτυρες και από τον Πρόεδρο της Πανευρυτανικής Ένωσης κ. Κώστα Παπαδόπουλο τονίστηκε η ανάγκη να γίνουν οι δέουσες νομοκανονικές ενέργειες, ώστε να καταταγούν στο ευρυτανικό ορθόδοξο αγιολόγιο και οι : Αναστάσιος Γόρδιος, ο Όσιος Παρθένιος ο Σκούρτος ο εκ Φουρνά, οι Ιερομόναχοι Παπαϊωνάς ο Καυσοκαλυβίτης, Κύριλλος ο Καστανοφύλλης, Πελάγιος ο Προυσιώτης, Διονύσιος ο εκ Φουρνά και – γιατί όχι – και ο νεότερος στην τοπική ιστορία μας Ιερομάρτυρας Παπαδημήτρης Βαστάκης, πατέρας του π. Κωνσταντίνου, ο οποίος μαρτύρησε, ως γνωστόν, υπέρ πίστεως και πατρίδος, ύστερα από φρικτότατα βασανιστήρια στις 24-12-1942 από τους Ιταλούς.
Η πετυχημένη αυτή εκδήλωση τελείωσε με δεξίωση που περιλάμβανε, εκτός του καθιερωμένου καφέ, βουτήγματα, τυροπιτάκια και άλλα εδέσματα και, φυσικά, τσίπουρο Ευρυτανίας. Κατά τη διάρκεια της δεξίωσης στον αύλειο χώρο του ναού δόθηκε η ευκαιρία στους συμπατριώτες μας να σχηματίσουν πηγαδάκια και να πουν τα νέα από τα χωριά μας… Παρόντες στην εκδήλωση ήταν αρκετοί εκπρόσωποι Συλλόγων της Ευρυτανίας, ο Πανεπιστημιακός Καθηγητής (Ε.Μ.Π.) κ. Ηλίας Β. Ντζιώρας, ο Πρόεδρος της Εταιρείας Ευρυτάνων Επιστημόνων κ. Φώτης Κουλαρμάνης με μέλη του νέου Δ.Σ., ο τ. Γενικός Διευθυντής του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους κ. Ελευθέριος Φούκας κ.ά.
Ο Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και Θαυματουργός (13ος αι.)
Είναι ο χρονικά αρχαιότερος Ευρυτάνας άγιος. Γεννήθηκε στις αρχές του 13ου αι. στο χωριό Σιβίστα της Ευρυτανίας, ευρισκόμενο το πάλαι στο βουνό Καλάνα και τώρα βυθισμένο στην τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών. Τους χρόνους εκείνους η περιοχή ανήκε στην επικράτεια του Δεσποτάτο της Ηπείρου, το οποίο είχε πρωτεύουσα την Άρτα. Δεσπότης ήταν ο Μιχαήλ Β΄λ Άγγελος Κομνηνός (1234-1271), σύζυγος της Αγίας Θεοδώρας, πολιούχου της Άρτας (μνήμη 11 Μαρτίου).
Από το χωριό του έφυγε μόλις ενηλικιώθηκε. Πήγε στο Μονοδένδρι της Ηπείρου όπου και δημιούργησε οικογένεια. Όμως εζήλωσε τον ασκητικό βίο και έγινε μοναχός. Ως ησυχαστήριό του μάλλον επέλεξε τον τόπο γύρω από τα μοναστήρια της Αγίας Παρασκευής και του Προφήτη Ηλία στο Μονοδένδρι.
Καθώς η ψυχή του δεν ανεπαύθη εκεί, αναζήτησε ερημικότερο τόπο και κατέφυγε σε σπήλαιο στην Καλάνα. Εκεί αφιερώθηκε εξολοκλήρου στη νηστεία και στην προσευχή μέχρι την τελευτή του.
Ο οσιακός τρόπος της κοιμήσεώς του έγινε γνωστός στους Χριστιανούς της περιοχής με θαύμα εξ’ ουρανού. Φωτεινές ουρανομήκεις λαμπάδες ξεκινούσαν από το σπήλαιο, ανέβαιναν στα ουράνια και κατ΄λεβαιναν πάλι στη σπηλιά. Οι πιστοί Χριστιανοί, μεταξύ αυτών και η βασίλισσα Θεοδώρα. Έσπευσαν εκεί και ανευρόντες το ιερό σκήνωμα του αγίου το κήδεψαν πανηγυρίζοντες. Η αγία Θεοδώρα ανήγειρε εντός του σπηλαίου ναό, ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα.
(«ΣΟΝ ΑΝΘΩΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ, ΜΙΚΡΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΥΡΥΤΑΝΕΣ ΑΓΙΟΥΣ», Έκδ. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΥΡΥΤΑΝΩΝ ΑΓΙΩΝ, ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ 2007, σελ. 23-24 )
στον πάνσεπτο Ι. Ναό του εκ Γρανίτσης Νεομάρτυρα Μιχαήλ, που βρίσκεται στο χώρο της Ιεράς Μονής της Ζωοδόχου Πηγής Βύρωνα. Τιμώμενος εφέτος Άγιος ήταν ο Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτη, ο Θαυματουργός.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, την παραμονή, Παρασκευή, 1 Νοεμβρίου 2003, τελέστηκε ο εσπερινός και το Σάββατο, 2-11-2013, η Θεία Λειτουργία, από τους Ευρυτάνες Πρωτοπρεσβυτέρους π. Κωνσταντίνο Βαστάκη και π. Δημήτριο Σκόνδρα, ενώ συμπροσευχόμενος ήταν στο Ιερό Βήμα και ο π. Λάμπρος Νιάφας. Από νωρίς το πρωί το εκκλησίασμα γέμισε το ναό και η ατμόσφαιρα ήταν κατανυκτική. Προς τούτο συντέλεσαν ασφαλώς οι ιερουργούντες ιερείς αλλά και οι πρωτοψάλτες κ. κ. Άγγελος Δουρίδας του Ι. Ν. Αγίας Μαρίνας Εκάλης και Οδυσσέας Κονδύλης (από Βελαόρα Ευρυτανίας). Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας έγινε λιτάνευση της εικόνας των Ευρυτάνων Αγίων στον γύρω του ναού χώρο και ακολούθησε η καθιερωμένη αρτοκλασία.
Στη συνέχεια, εντός του ναού, πραγματοποιήθηκε το β΄ μέρος του προγράμματος, συντονιστής του οποίου ήταν ο Αντιπρόεδρος της Πανευρυτανικής Ένωσης κ. Αθανάσιος Σταμάτης. Μετά σύντομη εισήγησή του έγιναν ολιγόλεπτες προσφωνήσεις από τους προέδρους της Αδελφότητας Γρανιτσιωτών «Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΜΙΧΑΗΛ» κ. Γεώργιο Μουρτζιάπη της Πανευρυτανικής Ένωσης κ. Κώστα Αντ. Παπαδόπουλο και της Ο.Ε.Σ. κ. Λάμπρο Καρρά. Ακολούθησε η θαυμάσια εισήγηση του Αιδεσιμολογιοτάτου π. Κωνσταντίνου Βαστάκη, που είχε ως θέμα : «Ο ΄Οσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και Θαυματουργός». Ο π. Κωνσταντίνος Βαστάκης σαγήνευσε κυριολεκτικά το ακροατήριο με τα πολλά και άγνωστα στοιχεία, που ανέφερε, σχετικά με την καταγωγή, τη ζωή, το έργο και τα θαύματα του εκ Σιβίστας ορμώμενου Οσίου Ανδρέα του Ερημίτη και Θαυματουργού, αλλά και με τον τρόπο που τα παρουσίασε. Σημειώνεται ότι ο π. Κωνσταντίνος έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τους Ευρυττάνες Αγίους (ο πρώτος που εξέδωσε το «ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ» το 1978) και, ειδικότερα, για τον Όσιο Ανδρέα τον Ερημίτη και Θαυματουργό έχει εκδώσει και έναν καλαίσθητο και πολύτιμο μικρόν τόμο. Μετά την εισήγηση ακολούθησε ολιγόλεπτη συζήτηση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ο π. Κωνσταντίνος πρότεινε να συμπεριληφθούν στους Ευρυτάνες Αγίους και ο Άγιος Λεωνίδης με τις συν αυτώ επτά γυναίκες μάρτυρες και από τον Πρόεδρο της Πανευρυτανικής Ένωσης κ. Κώστα Παπαδόπουλο τονίστηκε η ανάγκη να γίνουν οι δέουσες νομοκανονικές ενέργειες, ώστε να καταταγούν στο ευρυτανικό ορθόδοξο αγιολόγιο και οι : Αναστάσιος Γόρδιος, ο Όσιος Παρθένιος ο Σκούρτος ο εκ Φουρνά, οι Ιερομόναχοι Παπαϊωνάς ο Καυσοκαλυβίτης, Κύριλλος ο Καστανοφύλλης, Πελάγιος ο Προυσιώτης, Διονύσιος ο εκ Φουρνά και – γιατί όχι – και ο νεότερος στην τοπική ιστορία μας Ιερομάρτυρας Παπαδημήτρης Βαστάκης, πατέρας του π. Κωνσταντίνου, ο οποίος μαρτύρησε, ως γνωστόν, υπέρ πίστεως και πατρίδος, ύστερα από φρικτότατα βασανιστήρια στις 24-12-1942 από τους Ιταλούς.
Η πετυχημένη αυτή εκδήλωση τελείωσε με δεξίωση που περιλάμβανε, εκτός του καθιερωμένου καφέ, βουτήγματα, τυροπιτάκια και άλλα εδέσματα και, φυσικά, τσίπουρο Ευρυτανίας. Κατά τη διάρκεια της δεξίωσης στον αύλειο χώρο του ναού δόθηκε η ευκαιρία στους συμπατριώτες μας να σχηματίσουν πηγαδάκια και να πουν τα νέα από τα χωριά μας… Παρόντες στην εκδήλωση ήταν αρκετοί εκπρόσωποι Συλλόγων της Ευρυτανίας, ο Πανεπιστημιακός Καθηγητής (Ε.Μ.Π.) κ. Ηλίας Β. Ντζιώρας, ο Πρόεδρος της Εταιρείας Ευρυτάνων Επιστημόνων κ. Φώτης Κουλαρμάνης με μέλη του νέου Δ.Σ., ο τ. Γενικός Διευθυντής του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους κ. Ελευθέριος Φούκας κ.ά.
Ο Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και Θαυματουργός (13ος αι.)
Είναι ο χρονικά αρχαιότερος Ευρυτάνας άγιος. Γεννήθηκε στις αρχές του 13ου αι. στο χωριό Σιβίστα της Ευρυτανίας, ευρισκόμενο το πάλαι στο βουνό Καλάνα και τώρα βυθισμένο στην τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών. Τους χρόνους εκείνους η περιοχή ανήκε στην επικράτεια του Δεσποτάτο της Ηπείρου, το οποίο είχε πρωτεύουσα την Άρτα. Δεσπότης ήταν ο Μιχαήλ Β΄λ Άγγελος Κομνηνός (1234-1271), σύζυγος της Αγίας Θεοδώρας, πολιούχου της Άρτας (μνήμη 11 Μαρτίου).
Από το χωριό του έφυγε μόλις ενηλικιώθηκε. Πήγε στο Μονοδένδρι της Ηπείρου όπου και δημιούργησε οικογένεια. Όμως εζήλωσε τον ασκητικό βίο και έγινε μοναχός. Ως ησυχαστήριό του μάλλον επέλεξε τον τόπο γύρω από τα μοναστήρια της Αγίας Παρασκευής και του Προφήτη Ηλία στο Μονοδένδρι.
Καθώς η ψυχή του δεν ανεπαύθη εκεί, αναζήτησε ερημικότερο τόπο και κατέφυγε σε σπήλαιο στην Καλάνα. Εκεί αφιερώθηκε εξολοκλήρου στη νηστεία και στην προσευχή μέχρι την τελευτή του.
Ο οσιακός τρόπος της κοιμήσεώς του έγινε γνωστός στους Χριστιανούς της περιοχής με θαύμα εξ’ ουρανού. Φωτεινές ουρανομήκεις λαμπάδες ξεκινούσαν από το σπήλαιο, ανέβαιναν στα ουράνια και κατ΄λεβαιναν πάλι στη σπηλιά. Οι πιστοί Χριστιανοί, μεταξύ αυτών και η βασίλισσα Θεοδώρα. Έσπευσαν εκεί και ανευρόντες το ιερό σκήνωμα του αγίου το κήδεψαν πανηγυρίζοντες. Η αγία Θεοδώρα ανήγειρε εντός του σπηλαίου ναό, ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα.
(«ΣΟΝ ΑΝΘΩΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ, ΜΙΚΡΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΥΡΥΤΑΝΕΣ ΑΓΙΟΥΣ», Έκδ. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΥΡΥΤΑΝΩΝ ΑΓΙΩΝ, ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ 2007, σελ. 23-24 )