Επιστολή Μαυροκορδάτου προς το Εκτελεστικόν Σώμα (Από το Αρχείον Μαυροκορδάτου, αριθ.1461 –Α.Μ.1310)
Προ ολίγων ωρών έλαβον το από 15 υπ’ αριθ. 1455 έγγραφον μετά των περικλειομένων διαφόρων διαταγών και επιστολών προς διαφόρους•
πόσον μ’ επαρηγόρησαν, πόσον διέλυσε την γενικήν κατήφειαν και λύπην όλων των καλών πατριωτών η είδησις της αποτυχίας των εναντίων της Διοικήσεως εις τ’ αθέμιτα επιχειρήματά των ‘η επικύρωσις των συμφωνιών του δανείου και η αποστολή μέρους αυτών διά τας χρείας της πολυπαθούς Δυτ. Ελλάδος, ικανώς μαρτυρείται αφ’ όσα προέγραψα περιγράφων την αμηχανίαν και την απελπισίαν μου και εν ταυτώ τον κίνδυνον τούτου του μέρους. Επί του παρόντος δεν εκτείνομαι, περιοριζόμενος εις την έκθεσιν των αναγκαιοτέρων μόνον, διότι ο πεζός δεν στέλλετε από εμέ, αλλά διά μερικήν υπόθεσιν και ωφελούμαι μόνον από τον μισευμόν του διά να δηλοποιήσω την λήψιν των σταλέντων μοι εγγράφων.
Χθες έφθασεν εδώ ο κος Βλακιέρος με σκοπόν να διευθυνθή προς την Διοίκησιν διά Βοστίτζης και Κορίνθου κατά την πρόσκλησιν την οποίαν διά του Γενικού Γραμματέως έλαβεν. Απελπισμένος από το να καθησυχάσω τους Σουλιώτας περισσότερον, τον παρεκάλεσα να μεταβή εις Ανατολικόν, όπου ευρίσκονται οι αρχηγοί αυτών και να πασχίση να τους δυσωπήση• το εδέχθη ο φιλέλλην ούτος με άκραν ευχαρίστησιν και απέρασεν εκεί σήμερον• άμα δε λαβών τα έγγραφα της Διοικήσεως, τον έγραψα να ελθή ενταύθα, διά να συσκεφθώμεν περί του ποιητέου και είμαι βέβαιος ότι έρχεται απόψε ή αύριον το πρωί. Πόσον μέμφεται ο φιλέλλην ούτος το φέρσιμον του κολονέλλου Στανχώπ είναι ανεκδιήγητον• έπεμψεν εις Λόνδραν όλα τα γράμματά μου, εις τα οποία εξηγούμην εντόνως δι’ όσα επρόβλεπα δεινά παρεπόμενα από το τοιούτον φέρσιμον του ρηθέντος και επρόσθεσε και ο ίδιος όχι ολιγώτερα. Επειδή δε ούτος έμεινεν ήδη εις τον τόπον του Κολονέλλου, κρίνω αναγκαίον να τον παρακινήσω να επιστρέψη εις Ζάκυνθον, διά να συμπράξη μετά των απεσταλμένων παρά της Διοικήσεως• τόσον αναγκαιοτέραν φρονώ την εις Ζάκυνθον παρουσίαν του, όσον υποπτεύω ότι οι έχοντες ανά χείρας τα χρήματα κ.κ. Λογοθέτης και Σαμουήλ Βαρφ θέλουν δυσκολευθή να ενεργήσουν τας διαταγάς της Διοικήσεως, εάν δεν είναι τουλάχιστον αυτός παρών εν απουσία του Κολονέλλου. Κατά την ιδέαν του Βλακιέρου η άφιξις του Γορδών δεν ημπορεί να αργοπορήση. Ευκταίον είναι το να φθάση, επειδή ελπίζω ότι θέλει είναι χρήσιμος εις τα πράγματα.
Η υπ’ αριθ. 1458 διαταγή προς την επιτροπήν της δημοπρασίας των εθνικών προσόδων της επαρχίας Γαστούνης, διά να δωθώσιν εκατόν χιλ. γρ. διά τας χρείας του μέρους τούτου, ήταν βεβαίως αναγκαιοτάτη, διότι άνευ ταύτης οι Σουλιώται έπρεπε να μένουν πάλιν ανοικονόμητοι και τότε τα έξοδα τούτου του σώματος μόνον ενταύθα φέρνουν τόσην ζημίαν, όσην δεν ημπορεί να επαρκέση καμμία βοήθεια. Προβλέπω όμως ότι η εκτέλεσις της διαταγής ταύτης θέλει απαιτήσει δυσκολίας, διότι κατά τας οποίας έχω πληροφορίας ο κος Σισίνης επώλησεν ήδη το πλείστον μέρος των εθνικών προσόδων και δι’ αυτών των χρημάτων μετέρχεται στρατολογίαν προς 40 γρ. τον μήνα τον στρατιώτην. Η στρατολογία γίνεται επί λόγω αποκρύψεως της μελετωμένης εισβολής εις την επαρχίαν Γαστούνην των εν Παλαιαίς Πάτραις εχθρών, πολλοί όμως (και μάλιστα ο αδελφός του καπ. Πέτρου ελθών εσχάτως από Πύργον) λέγουν, ότι γίνεται με σκοπόν του να βοηθηθή ο Κολοκοτρώνης. Τόσον λοιπόν διά να ληφθούν τα χρήματα ταύτα, όσον και διά να ανατραπεί παν σχέδιον εναντίον του κου Σισίνη (εάν ήθελεν υπάρχει), στοχάζομαι ότι θέλει κάμει χρεία να σταλή εντεύθεν μέρος του σώματος των Σουλιωτών υπό την οδηγίαν του στρατηγού Κ. Μπότζαρη• και εάν αναγκασθώ να κάμω τούτο, νομίζω ότι δεν πράττω δυσάρεστα προς την Δοίκησιν, αλλ’ εκπληρώ μάλιστα την προδοθείσαν μοι διαταγήν, την οποίαν αι τότε γνωσταί περιστάσεις δεν μ’ εσυγχώρησαν να εκπληρώσω. Επειδή πολλάκις έγραψα πολλά περί Σουλιωτών και επειδή αναφέρω ανωτέρω ότι, εάν αναγκασθώ να στείλω εις Γαστούνην εν σώμα, θέλω το πέμψει υπό την οδηγίαν του Στρ. Κ. Μπόζαρη, στοχάζομαι χρέος μου ν’ αναφέρω, ότι ο ρηθείς στρατηγός εφάνη πάντοτε σταθερός υπερασπιστής των δικαιωμάτων της Διοικήσεως και ότι η μεγάλη του υπομονή και ευπείθεια μ’ εχρησίμευσαν πολύ εις τας δεινάς περιστάσεις, εις τας οποίας ευρέθην• παρακαλώ λοιπόν να γραφή προς αυτόν γράμμα περιποιητικόν της Διοικήσεως, καθώς εγράφησαν και προς τους λοιπούς στρατηγούς τα ήδη σταλέντα μοι, εξ΄ων τα μεν ενεχείρισα, τα δε θέλει πέμψω και είμαι βέβαιος ότι όχι ολίγον θέλουν συντελέσει εις τους πατριωτικούς σκοπούς της Διοικήσεως. Εάν κατορθωθή η αποπλίρωσις των μισθών των Σουλιωτών, φρονώ αναγκαιότατον το να εναγκαλισθή η Διοίκησις τον στρατηγόν Κ. Μπότζαρην, διορίζουσα αυτόν να έχει στρατιώτας υπόμισθους, χωρίς να ονομάση όμως Σουλιώτας, διότι τότε πολλοί αυτών δεν απαιτούσι το να είναι με το σώμα του, καθώς κάμνουν τώρα, με το να ονομάζεται το σώμα Σουλιώτικον, αλλά θέλει έχη τους 400 ή 500 στρατιώτας της εκλογής του και είμαι βέβαιος ότι η Διοίκησις αποκτά εν σώμα πολεμικώτατον και ετοιμότατον εις κάθε περίστασιν• εάν μεταβιβάσω τον ρηθέντα στρατηγόν εις την Γαστούνην, θέλω τον δώσει όσας διαταγάς είχα λάβει προλαβόντως από την Σ. Διοίκησιν, διά να συνεννοήται με τον Έπαρχον και να είναι έτοιμος ν’ ακολουθήση κάθε προσταγήν της Σ. Διοικήσεως.
Η πρόβλεψις των γεννημάτων διά τούτο το μέρος είναι βεβαίως αναγκαιοτάτη, εάν όμως αντί των γεννημάτων, όσα ήθελον αποφασισθή, εδιόριζεν η Διοίκησις να λάβω τα μετρητά της τιμής αυτών, ήθελα ευκολυνθή πολύ εις την οικονομίαν, επειδή επλήρωνα μέρος των όσων έλαβα με διορίαν και ημπορούσα να προμηθευθώ άλλα τόσα με νέας διορίας• ας κρίνη τούτο η Διοίκησις και ευκόλως θέλει γνωρίσει πόσον συμφερώτερον και οικονομικώτερον είναι το προβαλλόμενον.
Έγραψα και προλαβόντως προς την Σ. Διοίκησιν περί του Στρ. Α. Βλαχόπουλου, πόσον εχρησίμευσεν εις τα εδώ πράγματα και πόσον αναγκαίον είναι το να μείνη ακόμη διωρισμένος εις το να εφορά τα ενταύθα πολεμικά επιχειρήματα και να αναφέρεται προς την Διοίκησιν. Επαναλαμβάνω και πάλιν την ανάγκην ταύτην και παρακαλώ εν ταυτώ να γραφή προς τον ρηθέντα επιστολή περιποιητική της Διοικήσεως, διότι συμβάλλει μεγάλως.
Κατά τας εσχάτας εκ των πέριξ βεβαιοτέρας ειδήσεις οι εις Μαυρίλον υπό τον Πράχον Νεπροβίσταν ευρισκόμενοι εχθροί μόλις συμποσούνται εις 700 και όχι εις 2 χιλ. καθώς προέγραφον• εγώ μ’ όλον τούτο έλαβα την φροντίδα της οχυρώσεως της αποκλείστρας, όπου εδιώρισα επιστάτην καταγινόμενον εις τούτο το έργον μόνον και μετά την λήψιν των μετρητών θέλω φροντίσει να τελειώσω τούτο το αναγκαίον καταφύγιον, διά να ευρίσκεται έτοιμον εις κάθε περίστασιν. Ο Ομέρ Πασάς ευρίσκεται πάντοτε εις Μπεράτι όπου έπαυσεν μεν ο εμφύλιος πόλεμος, ετοιμασία όμως μεγάλης εκστρατείας δεν φαίνεται, διότι ο Ομέρ Πασάς αν και διωρισμένος να εκστρατεύση εις Λάρισσαν και εκείθεν κατά των Αθηνών, φαίνεται όμως ότι δεν έχει πολλήν όρεξιν και αργοπατεί, προσμένει μάλιστα ως πληροφορούμαι να γενή κανέν κίνημα εναντίον της Άρτας εκ μέρους μας, διά να τρέξη προς τούτο το μέρος και να αποφύγη την μακρυνήν εκστρατείαν, εις την οποίαν εδιωρίσθη. Με αυτόν τον τρόπον ο Νούρκας, διωρισμένος από αυτόν εις την Άρταν, τον γράφει συχνά πλαστά γράμματα, διαλαμβάνοντα ότι γίνονται εκ μέρους μας ετοιμασίαι μεγάλαι, τα οποία ούτος πέμπει εις Λάρισσαν προς τον αρχιστράτηγον Δερβίς Πασά και δικαιολογεί με αυτά την ακινησίαν των Αλβανών και την εδικήν του. Οι περισσότεροι θέλουν αμφίβολον και του Σκόνδρα την εκστρατείαν• η δε ιδέα είναι ότι εις την Αιγυπτιακήν εκστρατείαν κρέμαται το παν και αν αυτή γενή, τότε ημπορούν να γενούν σημαντικαί εκστρατείαι και από το μέρος της Στερεάς• αν όμως δεν γενή ή προληφθή ή διαλυθή, οι Τούρκοι με φαίνονται κρύοι, φθάνει μόνον να είμεθα ημείς ζεστοί, διά να ωφεληθώμεν από την αδυναμίαν των και να καταφέρωμεν τα όριά μας εκεί, όπου δεν θέλομεν φοβηθή πλέον τας δυσκολίας και τας εκστρατείας των. Ο Καραϊσκάκης, καθώς προέγραψα, μετέβη εις το Αρτινόν σύνορον, εκεί έλαβεν από τους Τούρκους ή μάλλον από τον Ομέρ Πασά διά του επιτρόπου αυτού Νούρκα Σεβράνη ζωοτροφίας και πολεμοφόδια, αύξησε το σώμα του και επροχώρησε διά να εισβάλη εις τ’ Άγραφα, αλλά μη δυνάμενος να διαβή τον Αχελώον, του οποίου τα περάσματα ήσαν πιασμένα από τους στρατηγούς Στορνάρην και Ράγκον, ηκολούθησε την δεξιάν όχθην του αυτού και τον απέρασε περί τας πηγάς του και εισέβαλεν εις τον Κλινοβόν. Οι ρηθέντες στρατηγοί μετά του χιλιάρχου Λιακατά παρετήρουν τα κινήματά του προχωρούντες αναλόγως από την αριστεράν όχθην. Μετά την διάβασίν του τον εκτύπησαν και τον εχάλασαν και κυνηγούντες τον έφεραν τεσσάρων ημερών δρόμον εις την Παλαιοβράχαν των Αγράφων, εις το σύνορον σχεδόν του Καρπενησίου. Εκεί φαίνεται ότι τον εκτύπησαν ο Γάτζος μαζί με κάποιον Καραταχήρην άνθρωπον του Σούλτζα Κόρτζε, αντιφερομένου με τον Ομέρ Πασα και υποπτευομένου τον Καραϊσκάκην. Κατά τινάς, συγχρόνως τον εκτύπησαν και οι στρατηγοί Στορνάρης και Ράγκος, αλλά περί τούτου δεν έχω σωστήν πληροφορίαν, επειδή δεν έλαβον κανέν γράμμα των ρηθέντων στρατηγών και η διήγησις είναι από τον στρατηγόν Ανδρέαν Ίσκου, ο οποίος, επειδή εχθρεύεται τον Ράγκον, έχει δε φίλον τον Καραϊσκάκην, ενδέχεται να το λέγει προς κατηγορίαν του ενός και προς βοήθειαν του άλλου. Όπως και αν είναι, είναι βέβαιον ότι εχαλάσθη και εις την Παλαιοβράχαν, όπου εσκοτώθη ο Αντώνης Ζαραλής, πρώτος των αξιωματικών του, και κάποιος Γκέκας, ο οποίος πρό τινός καιρού ελθών από την Πελοπόννησον προσεκολλήθη εις αυτόν. Επληγώθη και ο καπ. Βασίλης Νταγκλίτης οπαδός τους και εφονεύθησαν και μερικοί Σουλιώται οπού ήσαν με αυτόν• διωκόμενος λοιπόν έως τα σύνορα των Αγράφων έφθασεν εις τόπον του καρπενησίου ονομαζόμενον Λιθάρι του Βάγια, όπου επήγεν ο στρατηγός Ανδρέας Ίσκου μετά του καπ. Ζαχαράκη Γιολδάση και ενώθησαν με αυτόν. Ο Καραϊσκάκης από την Παλαιοβράχαν ακόμη επροσκάλεσεν εις βοήθειάν του τους ρηθέντας ευρισκομένους εις τον Άγιον Αθανάσιον του Καρπενησίου και ούτοι είχον κινήσει διά να τον προφθάσουν δικαιολογούμενοι ότι έπρεπε να το κάμουν, επειδή ο Καραϊσκάκης όχι μόνον από τους άνω στρατηγούς, αλλά και από τον Γάτζον, τουρκοκαπιτάνον όντα και από τον Καραταχήρην, και κατηγορούντες τους δύο τούτους στρατηγούς ως τουρκοφρονούντας. Η αλήθεια είναι ότι, αν και ο Στουρνάρης και ο Ράγκος ενώθησαν με τους Τούρκους διά να κτυπήσουν τον Καραϊσκάκην, έκαμαν καλά, δεν εννοώ δε και διατί να το κάμουν, ενώ ήσαν δυνατοί έχοντες εκτός των σωμάτων των και τριακοσίους περίπου του στρατηγού Τζόγκα και τον ίδιον Τζόγκαν προχωρήσαντα εις τα σύνορα Βάλτου και Αγράφων και έτοιμον να τρέξη εις βοήθειαν αυτών. Αν όμως ο Γάτζος, ο οποίος μέχρι τούδε ήτον και είναι με τους Τούρκους, μ’ όλον ότι υπεσχέθη διά του στρατηγού Ράγκου να γενή Χριστιανός (το οποίον ακόμη δεν έκαμε) ενωμένος με τον Καραταχήρην και διά να φυλάξη το μέρος της καπιτανίας τον εκτύπησεν από το εν μέρος, ενώ οι άλλοι τον είχαν κτυπήσει από το άλλο, δεν ευρίσκω κανέν έγκλημα εις τους δύο στρατηγούς, διότι έκαμαν καλά κτυπήσαντες τον Καραϊσκάκην εφοδιασμένον από τον ομέρ Πασιά και στελλόμενον εναντίον των ή και οίκοθεν προβαίνοντα. Εξ εναντίας θεωρώ άτακτον την ένωσιν του στρατηγού Ανδρέα και του καπ. Ζαχαράκη μετά του Καραϊσκάκη, μη μεταμεληθέντος μηδέ συγχωρηθέντος δι’ όσα προέπραξε και υποκειμένου εις τα βαρύτατα εγκλήματα ανταρσίας κατά της Διοικήσεως και προδοσίας. Μ’ όλον τούτο οι δύο ούτοι, ο στρατηγός Ανδρ. και ο καπ. Ζαχαράκης, γράφοντες ήδη ζητούν πολεμοφόδια διά να κτυπήσουν μαζί με τον Καραϊσκάκην τους εις Μαυρίλον εχθρούς. Αν ο σκοπός των είναι τωόντι αυτός, έχει καλώς, ποίαν πίστην όμως να βάλη τινάς, και πώς να προσφερθή; Των ανθρώπων αυτών τα φρονήματα, τα πάθη και αι σκευωρίαι είναι ακατάληπτα. Εν τούτοις εγώ περιμένω και τα γράμματα των στρατηγών Στουρνάρη και Ράγκου και εκ της παραλληλίας των αναφορών των αντιδιαφερομένων θέλω οδηγηθή τι να πράξω.
Επειδή ανεβλήθη ο ξεκινημός του πεζού, έλαβα καιρόν και εξετάνθην• μ’ όλον τούτο αύριον ανταμωνόμενος με τον Βλακιέρον, ο οποίος βεβαίως δεν έρχεται απόψε επειδή επέρασεν η ώρα, θέλω ξεκινήσει και άλλον επί τούτου πεζόν, αναφέρων όσα αναγκαία προς την Διοίκησιν.
21 Μαΐου 1824
Μισολόγγιον
Μένω με βαθύτατον σέβας
Ευπειθής πατριώτης
Α. Μαυροκορδάτος
Σχόλιο: Είναι απορίας άξιο,αυτός ο «πατριώτης» Αλεξ.Μαυροκορδάτος,επαινεί τους στρατηγούς που ακόμη και με τους Τούρκους συνέπραξαν για την εξόντωση του Καραισκάκη,και κακίζει εκείνους που τον προστάτευσαν ,τον ονόμασαν αρχιστράτηγο,και αργότερα έσωσε την Επανάσταση με την Μάχη της Αράχωβας.Είναι τιμή για τον τόπο μας και τους Γιολδασαίους που στάθηκαν δίπλα στον γιό της καλογρηάς. Για τις υπηρεσίες τους, οι Γιολδασαίοι τιμήθηκαν…, έτσι που να μην υπάρχει στο ονομά τους ούτε μια οδός στο Δήμο.
