Ο Μάραθος (παλιά ονομασία Μύρεση ή Μύριση) είναι χτισμένος σε υψόμετρο 890 μέτρων στην αριστερή πλευρά (Ανατολικά) του Αγραφιώτη, ανάμεσα στις κορυφές της Κόφτρας, του Προσηλιάκου, της Πυραμίδας, του Μούσκου, της Αμπάρας και του Ουρανού. Συνορεύει με το Κερασοχώρι, την Κρέντη, τη Χρύσω, τον Άγιο Δημήτριο και τα Άγραφα. Φυσικό σύνορο με τα χωριά Μοναστηράκι και Σύχνικο είναι ο Αγραφιώτης ποταμός.Ο Μάραθος είναι ο τόπος που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο «αετός» των Αγράφων, ο Πρωτοκλέφτης Αντώνης Κατσαντώνης (Μακρυγιάννης) και στη λαμπρή εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών που κτίστηκε το 1592, με τις περίφημες τοιχογραφίες και εικόνες (1771), βαφτίστηκε από το φημισμένο κλέφτη Βασίλη Δίπλα. Στην ίδια εκκλησία το 1804, ο Κατσαντώνης, πρωτοκλέφτης των Αγράφων πια, όρκισε πρωτοπαλίκαρο του το «γιό της καλογριάς», τον περίφημο Γεώργιο Καραϊσκάκη. Στην ομώνυμη πλατεία, στην έδρα του χωριού, υψώνεται η προτομή του Πρωτοκλέφτη, έργο του γλύπτη Βασίλη Παπασάϊκα, που ανεγέρθηκε με μέριμνα του Συλλόγου Μαραθιωτών το 1993.
Στα αξιοθέατα του χωριού συμπεριλαμβάνονται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου εν Βουνένοις στο Σέλο (κτίστηκε το 1700), η περίφημη σπηλιά του Σέλου ή σπηλιά του Καρατσίκη, όπως είναι ευρέως γνωστή, με τους ατελείωτους θρύλους και μύθους της, ο Προφήτης Ηλίας στον Αϊ-Λιά και οι νεότερα χτισμένες εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στου Κατσαντώνη (πρώην Κλοποκίτσα), των Αγίων Αναργύρων στο Παλιοχώρι και της Αγίας Βαρβάρας στη Βαρβαριάδα.
Διασώζονται μόνο δύο από τους παλιούς δεκατρείς νερόμυλους στο Μυρεσιώτη ποταμό και στο συνοικισμό Καρβασαρά και βεβαίως, ρέουν τα νερά μέχρι σήμερα του Μυρεσιώτη ποταμού με τις δασωμένες όχθες του, τους μικρούς καταρράκτες και την περίφημη Σούδα, ένας εποχιακός καταρράκτης ύψους άνω των 100 μέτρων. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν οι εγκαταλειμμένοι οικισμοί του χωριού, διάσπαρτοι σε όλες τις πλαγιές και τα φαράγγια των Αγραφιώτικων βουνών και το δύσβατο - και επικίνδυνο - ρέμα της Κλοποκίτσας, που χύνεται στον Αγραφιώτη ποταμό.
Το χωριό συνθέτουν οι οικισμοί Βαρβαριάδα (Καμίνια), Σέλος, Καρβασαράς, Γεφυράκι, Δραμάλα, Αϊ-Λιάς, Παληοχώρι, Κρανιά, Κατσαντώνη (πρώην Κλοποκίτσα), Πλατάνοι, Σελίστα και Στύλος. Έχει συνολικά 30 κατοίκους το χειμώνα (2014) ενώ στην απογραφή της 18ης Μαρτίου 2001, απογράφηκαν συνολικά 320 κάτοικοι. Στο χωριό λειτουργούσαν τρία σχολεία: στο «χωριό», έδρα του Μαράθου, στο συνοικισμό Σέλο και στο συνοικισμό Δραμάλα. (Για ελάχιστο χρονικό διάστημα στην ταραγμένη δεκαετία του εξήντα λειτούργησε και τέταρτο σχολείο στο συνοικισμό Στύλος).
Ο Σύλλογος στο Μάραθο ιδρύθηκε το 1937 με την ονομασία «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Μαράθου», με πρωτοβουλία του πεφωτισμένου Μαραθιώτη δάσκαλου και αγωνιστή, Θύμιου Μπαλωμένου (1908-1996) και λειτούργησε δημιουργικά μέχρι την έναρξη του πολέμου, δημιουργώντας την πλατεία του χωριού, ανοίγοντας μονοπάτια, κατασκευάζοντας ξύλινα γεφύρια και πετρόκτιστες βρύσες.
Ακολούθησαν τα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, του εμφυλίου, της ανοικοδόμησης και της εσωτερικής μετανάστευσης και ο φιλοπρόοδος Σύλλογος Μαράθου διαλύθηκε. Εσωτερικοί μετανάστες Μαραθιώτες, ανασυντάχτηκαν και επανίδρυσαν το Σύλλογο στη Λαμία το έτος 1982 με πρωτεργάτες τον Πάνο Αυγέρη και τον αείμνηστο Λεωνίδα Χρυσαφόπουλο, μαθητές αμφότεροι του Θύμιου Μπαλωμένου, που είχε την πρωτοβουλία του 1937.
Οι σκοποί του Συλλόγου συνηθισμένοι για τα πολιτιστικά δρώμενα της εποχής. Κύριος στόχος η διατήρηση των στενών σχέσεων με τη γενέθλια Γή και την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών, με την ψυχή και το νου βέβαια στραμμένα στα ένδοξα Αγραφιώτικα χώματα που μεγαλούργησε ο δικός τους Κατσαντώνης και στις ιερές πέτρες των Παμμεγίστων Αγίων Ταξιαρχών.
Οι Μαραθιώτες συνέτρεξαν στο Σύλλογο και στον τόπο τους, το Πολιτιστικό κίνημα μεγάλωσε με αποκορύφωμα την 6η Ιουνίου 1993, προεδρεύοντος στο Σύλλογο του Ηλία Μπουμπουρή και στην κοινότητα – τότε - προεδρεύοντος του αείμνηστου Γιώργου Δ. Τσιγαρίδα, αποκαλύφθηκε στην ομώνυμη πλατεία η προτομή του Κατσαντώνη. Ήταν ημέρα τιμής και δόξας για τον ήρωα και το Μάραθο. Εκατοντάδες Μαραθιώτες, Αγραφιώτες, Ευρυτάνες και επισκέπτες από όλη την Ελλάδα βρέθηκαν τότε στο Μάραθο και άκουσαν τη μνημειώδη κεντρική ομιλία του αείμνηστου Ευρυτάνα Ιστορικού και συγγραφέα Δημήτρη Σταμέλου . Η ημέρα αυτή αποτέλεσε σταθμό για την ιστορία του Μαράθου και από τότε, την Κυριακή του Αγίου Πνεύματος καθιερώθηκαν οι ετήσιες επετειακές εκδηλώσεις των «Κατσαντωνείων»
Το 1994 σε συνεργασία του Συλλόγου Μαραθιωτών με το Δήμο Καρπενησίου, δημαρχεύοντος του Γιάννη Παπαδόπουλου, αποκαλύφθηκε ο μεγαλοπρεπής ανδριάντας του Κατσαντώνη στην ομώνυμη πλατεία της Ευρυτανικής πρωτεύουσας, στο πάρκο Νεράιδα, κοντά στο κτίριο της Νομαρχίας, έργο και πάλι του γλύπτη Βασίλη Παπασάικα. Χρηματοδότηση του έργου εγινε μετά από έρανο μεταξύ των των κατοίκων του Καρπενησίου
Κάθε χρόνο η εκδήλωση τράνευε και θέριευε, βγήκε έξω απ΄ τα Ευρυτανικά σύνορα και πήρε πανελλαδική εμβέλεια με κορύφωση την παρουσίαση στο Μάραθο το 2002 του βιβλίου του Κώστα Μπουμπουρή «Κατσαντώνης, εποποιία και θρύλος» αποτέλεσμα χρόνιας και κοπιώδους ιστορικής έρευνας.
Ο εορτασμός των 200 χρόνων από το θάνατο του Κατσαντώνη το 2008 στο Μάραθο είχε πανελλήνιο χαρακτήρα και συνέπεσε με τα εγκαίνια του Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου που λειτούργησε στο παλιό πέτρινο σχολείο του Μαράθου.
Η επέτειος των τριάντα χρόνων επανίδρυσης του Συλλόγου Μαραθιωτών γιορτάστηκε το 2012 του Αγίου Πνεύματος στα καθιερωμένα «Κατσαντώνεια» ,όπως αξίζει στην ιστορία του χωριού και του Συλλόγου, καθώς επίσης και το 2013 στα Κατσαντώνεια, οι Μαραθιώτες , οι Αγραφιώτες , οι Ευρυτάνες και οι επισκέπτες τους, γιόρτασαν πανηγυρικά την επέτειο των είκοσι χρόνων από τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ήρωα στην ομώνυμη πλατεία.
Πρόεδροι του Συλλόγου διετέλεσαν ο Πέτρος Τρίκκας (1937), ο Παναγιώτης Αυγέρης του Ταξιάρχη, ο Δημήτριος Μπουμπουρής του Νικολάου, ο Βασίλης Τσιγαρίδας του Δημητρίου, ο Κων/νος Τσιγαρίδας του Ιωάννη, ο Ηλίας Μπουμπουρής του Αθανασίου, ο Πάνος Νιαβής του Σεραφείμ, ο Τιμολέοντας Χρυσαφόπουλος του Γεωργίου, ο Κώστας Μπουμπουρής του Παναγιώτη και ο σημερινός (2014) πρόεδρος, Ταξιάρχης Σβερώνης του Λάμπρου. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι και ο νυν (2014) Πρόεδρος της Ένωσης Ευρυτάνων Αμερικής, Γιάννης Πεσλής, αρωγός και στις προσπάθειες των στόχων του Συλλόγου μας , είναι μέλος του Συλλόγου Μαραθιωτών και έλκει την καταγωγή του από το Μάραθο.
Στο Σημερινό Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου , πέρα από τον Ταξιάρχη Σβερώνη, είναι ο Δημήτριος Μπουμπουρής που ζει στη Λαμία, ο Λάμπρου Δημοσθένης που ζει στο Μάραθο και ο Σβερώνης Δημήτριος που ζει στην Καρδίτσα
Η καμπή του Πολιτιστικού κινήματος δεν γονάτισε το Μάραθο. Τα «Κατσαντώνεια» συνεχίζονται με επιτυχία εικοσιένα χρόνια τώρα. Έτοιμοι οι Μαραθιώτες συνεχίζουν «τα προσκυνήματα» στον τόπο τους μέσα από τις τύχες του Συλλόγου, που φαίνεται ότι θα περάσει στην επόμενη γενιά, με μια άλλη θεώρηση, προσαρμοσμένη στη νέα εποχή και πολύ σύντομα μάλιστα.
