Γράφει
ο Γιώργος
Σταυράκης
Η μυθοπλασία είναι και αυτή χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανθρώπων όπου γης. Βολεύει τους πολιτικούς για να συγκαλύπτουν τυχόν λάθη τους. Είναι χρήσιμο εργαλείο για τους προπαγανδιστές για να χειραγωγούν την κοινή γνώμη. Εξυπηρετεί τα ποικίλα θρησκεύματα για να εμπεδώνουν καλύτερα τις μεταφυσικές τους θεωρίες. Ακόμη και οι ειδικοί του μάρκετινγκ επινοούν μύθους για να προωθήσουν πάσης φύσεως εμπορεύματα. Για εμάς τους Έλληνες η τέχνη της μυθοπλασίας είναι σχεδόν κάτι σαν δεύτερη φύση.
Από τα ομηρικά έπη και τα χρόνια του Αισώπου μέχρι τις μέρες μας οι μύθοι διέπλασαν και εμπλούτισαν τις ψυχές των Ελλήνων με φαντασία και αυτοκολακεία. Ως εδώ, από παιδαγωγικής άποψης για τις τρυφερές ηλικίες, όλα καλά. –Τι γίνεται όμως όταν οι μύθοι κατασκευάζονται για να βολεύουν ένα λαό παραποιώντας ιστορικά, και πολιτικά γεγονότα; Τι γίνεται όταν υπάρχει σκοπιμότητα να μεταφέρουμε τα λάθη μας σε εξιλαστήρια θύματα, όταν, αντί να ψάχνουμε για την αλήθεια επινοούμε συνωμοσίες που βυσσοδομούν για να μας βλάψουν, εντός και εκτός των τοίχων;
Είναι κοινωνιολογικά γνωστό ότι η γενικευμένη μυθοπλασία σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη. Αυτό διότι δια της συχνής επανάληψης, με το χρόνο, ακόμα και το πιο τερατώδες ψέμα στη συνείδηση των ανθρώπων μοιάζει με αλήθεια.
Ο εθνικός μας ποιητής Σολωμός γνωρίζοντας, τότε, τη σύγχυση και τον αναλφαβητισμό των Ελλήνων είπε τη φράση: «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Ένα ιστορικό πρόσφατο παράδειγμα είναι η απόβαση των Τούρκων στην Κύπρο. Τότε αποδόθηκε στον Υπ. Εξ. των Η.Π.Α. Χένρι Κίσινγκερ ότι σε διάλεξη που έδωσε σε πανεπιστήμιο της Αμερικής, είπε τα εξής για τους Έλληνες: «Οι Έλληνες, είναι ένας λαός ατίθασος και απροσάρμοστος και πρέπει να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτιστικές του ρίζες. Δηλαδή να χτυπήσουμε τη θρησκεία, τη γλώσσα και τα πνευματικά και ιστορικά αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητα να διακριθεί και να επικρατήσει. Τότε ίσως συνετιστεί». Αυτά τα εμπρηστικά λόγια δεν ειπώθηκαν ποτέ.
Ακόμα και ο πλέον παρανοϊκός πολιτικός δεν έχει δυνατόν να εκστομίσει αυτά τα λόγια και μάλιστα σε διάλεξη. Μοιάζει να ήταν ένας σκόπιμος μύθος «χρήσιμος» για τις δύσκολες ώρες που περνούσε ο Ελληνισμός. Η περίπτωση της κερκόπορτας που επέφερε την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από πανεπιστημιακούς, όπως η κα Αρβελέρ, θεωρείται ένας άλλος καλά κατασκευασμένος μύθος. Οι Τούρκοι είχαν ήδη καβαλήσει τα τοίχοι περιτριγύρω και δεν χρειάστηκε καμιά κερκόπορτα. Ήταν ένα καλό άλλοθι για τα συνεχή σφάλματα των Βυζαντινών.
Μαθητές ακόμα μαθαίναμε ότι ο πρώην Βασιλιάς Κων/νος είναι εξαδάχτυλος και με αυτόν στο θρόνο θα πάρουμε πάλι την Κωνσταντινούπολη και την Αγιά Σοφιά. Αλλά οι μύθοι των λαών δεν έχουν αρχή και τέλος. Οι λυσσαλέες αντιδράσεις στην εξαίρετη ιστορική σειρά του Σκάι «1821» δείχνει ότι πολλοί από εμάς τους Έλληνες δεν αντέχουμε «το αληθές». Διδαχτήκαμε ότι στις 25 Μαρτίου 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης στην Αγία Λαύρα. Αυτό δεν συνέβη. Αποδείχνει, όμως, ότι όσο πιο ανίσχυρος νιώθει ένας λαός, τόσο πιο πολύ καταφεύγει στη μυθοπλασία.
Η παραγωγή και η αναπαραγωγή μύθων, η μεγιστοποίηση ασήμαντων γεγονότων, όπως και η απόκρυψη της αλήθειας, όχι σπάνια, γίνεται για να βολεύει τον Εθνικό μας εγωισμό.
Από επίσημα χείλη συχνά ακούμε ότι ο Ελληνισμός της Αμερικής είναι τάχα, πέντε και 2 εκατομμύρια, και ότι όλοι οι Έλληνες της διασποράς φτάνουν και ξεπερνούν τα 17 εκατομμύρια. Η αλήθεια, όμως, δεν είναι αυτή για τον απλό λόγο. Πόσο Έλληνας μπορεί να είναι ένας τρίτης και τέταρτης γενιάς στην Αμερική που δεν γνωρίζει λέξη ελληνικά;
Η μυθοπλασία φυσικά δεν απαγορεύεται και κανείς δεν μπορεί να στερήσει το δικαίωμα των ανθρώπων να περηφανεύονται και να ονειρεύονται, έστω και πλασματικά, αφού αυτό ικανοποιεί τις εσωτερικές του αδυναμίες.
Ο κίνδυνος ωστόσο, μπορεί να προκύψει με τις εξωπραγματικές υπερβολές που εμποτίζουν εθνικές συνειδήσεις και εμπεδώνουν λανθασμένα στερεότυπα. Στερούν το ρεαλισμό για την αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων.
ο Γιώργος
Σταυράκης
Η μυθοπλασία είναι και αυτή χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανθρώπων όπου γης. Βολεύει τους πολιτικούς για να συγκαλύπτουν τυχόν λάθη τους. Είναι χρήσιμο εργαλείο για τους προπαγανδιστές για να χειραγωγούν την κοινή γνώμη. Εξυπηρετεί τα ποικίλα θρησκεύματα για να εμπεδώνουν καλύτερα τις μεταφυσικές τους θεωρίες. Ακόμη και οι ειδικοί του μάρκετινγκ επινοούν μύθους για να προωθήσουν πάσης φύσεως εμπορεύματα. Για εμάς τους Έλληνες η τέχνη της μυθοπλασίας είναι σχεδόν κάτι σαν δεύτερη φύση.
Από τα ομηρικά έπη και τα χρόνια του Αισώπου μέχρι τις μέρες μας οι μύθοι διέπλασαν και εμπλούτισαν τις ψυχές των Ελλήνων με φαντασία και αυτοκολακεία. Ως εδώ, από παιδαγωγικής άποψης για τις τρυφερές ηλικίες, όλα καλά. –Τι γίνεται όμως όταν οι μύθοι κατασκευάζονται για να βολεύουν ένα λαό παραποιώντας ιστορικά, και πολιτικά γεγονότα; Τι γίνεται όταν υπάρχει σκοπιμότητα να μεταφέρουμε τα λάθη μας σε εξιλαστήρια θύματα, όταν, αντί να ψάχνουμε για την αλήθεια επινοούμε συνωμοσίες που βυσσοδομούν για να μας βλάψουν, εντός και εκτός των τοίχων;
Είναι κοινωνιολογικά γνωστό ότι η γενικευμένη μυθοπλασία σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη. Αυτό διότι δια της συχνής επανάληψης, με το χρόνο, ακόμα και το πιο τερατώδες ψέμα στη συνείδηση των ανθρώπων μοιάζει με αλήθεια.
Ο εθνικός μας ποιητής Σολωμός γνωρίζοντας, τότε, τη σύγχυση και τον αναλφαβητισμό των Ελλήνων είπε τη φράση: «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Ένα ιστορικό πρόσφατο παράδειγμα είναι η απόβαση των Τούρκων στην Κύπρο. Τότε αποδόθηκε στον Υπ. Εξ. των Η.Π.Α. Χένρι Κίσινγκερ ότι σε διάλεξη που έδωσε σε πανεπιστήμιο της Αμερικής, είπε τα εξής για τους Έλληνες: «Οι Έλληνες, είναι ένας λαός ατίθασος και απροσάρμοστος και πρέπει να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτιστικές του ρίζες. Δηλαδή να χτυπήσουμε τη θρησκεία, τη γλώσσα και τα πνευματικά και ιστορικά αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητα να διακριθεί και να επικρατήσει. Τότε ίσως συνετιστεί». Αυτά τα εμπρηστικά λόγια δεν ειπώθηκαν ποτέ.
Ακόμα και ο πλέον παρανοϊκός πολιτικός δεν έχει δυνατόν να εκστομίσει αυτά τα λόγια και μάλιστα σε διάλεξη. Μοιάζει να ήταν ένας σκόπιμος μύθος «χρήσιμος» για τις δύσκολες ώρες που περνούσε ο Ελληνισμός. Η περίπτωση της κερκόπορτας που επέφερε την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από πανεπιστημιακούς, όπως η κα Αρβελέρ, θεωρείται ένας άλλος καλά κατασκευασμένος μύθος. Οι Τούρκοι είχαν ήδη καβαλήσει τα τοίχοι περιτριγύρω και δεν χρειάστηκε καμιά κερκόπορτα. Ήταν ένα καλό άλλοθι για τα συνεχή σφάλματα των Βυζαντινών.
Μαθητές ακόμα μαθαίναμε ότι ο πρώην Βασιλιάς Κων/νος είναι εξαδάχτυλος και με αυτόν στο θρόνο θα πάρουμε πάλι την Κωνσταντινούπολη και την Αγιά Σοφιά. Αλλά οι μύθοι των λαών δεν έχουν αρχή και τέλος. Οι λυσσαλέες αντιδράσεις στην εξαίρετη ιστορική σειρά του Σκάι «1821» δείχνει ότι πολλοί από εμάς τους Έλληνες δεν αντέχουμε «το αληθές». Διδαχτήκαμε ότι στις 25 Μαρτίου 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης στην Αγία Λαύρα. Αυτό δεν συνέβη. Αποδείχνει, όμως, ότι όσο πιο ανίσχυρος νιώθει ένας λαός, τόσο πιο πολύ καταφεύγει στη μυθοπλασία.
Η παραγωγή και η αναπαραγωγή μύθων, η μεγιστοποίηση ασήμαντων γεγονότων, όπως και η απόκρυψη της αλήθειας, όχι σπάνια, γίνεται για να βολεύει τον Εθνικό μας εγωισμό.
Από επίσημα χείλη συχνά ακούμε ότι ο Ελληνισμός της Αμερικής είναι τάχα, πέντε και 2 εκατομμύρια, και ότι όλοι οι Έλληνες της διασποράς φτάνουν και ξεπερνούν τα 17 εκατομμύρια. Η αλήθεια, όμως, δεν είναι αυτή για τον απλό λόγο. Πόσο Έλληνας μπορεί να είναι ένας τρίτης και τέταρτης γενιάς στην Αμερική που δεν γνωρίζει λέξη ελληνικά;
Η μυθοπλασία φυσικά δεν απαγορεύεται και κανείς δεν μπορεί να στερήσει το δικαίωμα των ανθρώπων να περηφανεύονται και να ονειρεύονται, έστω και πλασματικά, αφού αυτό ικανοποιεί τις εσωτερικές του αδυναμίες.
Ο κίνδυνος ωστόσο, μπορεί να προκύψει με τις εξωπραγματικές υπερβολές που εμποτίζουν εθνικές συνειδήσεις και εμπεδώνουν λανθασμένα στερεότυπα. Στερούν το ρεαλισμό για την αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων.
