Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013

ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ - Γράφει ο Καθηγητής ΑΠΘ Θαν Γιαννακόπουλος


Πριν λίγες μέρες στον Ευρυτανικό Παλμό δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα της απογραφής για την Ευρυτανία. Μαζί έγιναν και κάποια σχόλια. Ένα από αυτά είναι άξιο παρατήρησης. Η αύξηση του μόνιμου πληθυσμού στο Δήμο Καρπενησίου και η μείωση  σε όλα τα χωριά της περιοχής του Νομού. Ακτινοσκοπώντας την διαπίστωση αυτή καταλήγουμε σε συμπεράσματα  μελαγχολικά για το μέλλον. Αν και η μεθοδολογία της Απογραφής του 2011 διαφέρει από εκείνη της προηγούμενης απογραφής. Στην Απογραφή του 2001 απογράφονταν τα άτομα που βρίσκονταν παρόντα στον τόπο της Απογραφής ενώ το 2011 τα άτομα που έχουν ζήσει συνεχώς στο τόπο της συνήθης διαμονής τουλάχιστον για 14 μήνες πριν την Απογραφή ή έφθασαν στον τόπο με την πρόθεση να μείνουν τουλάχιστον για ένα χρόνο.
Σύμφωνα με τα παραπάνω και ο απογραφείς ως μόνιμος κάτοικος ενός τόπου υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μεν έχει αυτή την ιδιότητα. Δηλαδή, οι μόνιμοι κάτοικοι του Νομού να είναι και είναι πολύ λιγότεροι. Για παράδειγμα, στην ‘Αμπλιανη αναφέρονται 13 κάτοικοι και στο χωριό μου, τα Ψιανά 60. Είναι πράγματι έτσι; Ας γυρίσουμε όμως στην αρχική μας διαπίστωση. Αυτή, με λίγα σταράτα λόγια πιστοποιεί την ερήμωση της ευρυτανικής υπαίθρου σε όλο τον νομό και μια φαινομενική αύξηση του πληθυσμού του  μόνου αστικού κέντρου της περιοχής, δηλαδή  του Καρπενησίου. Εδώ είναι κατά τη γνώμη μου και το πρόβλημα. Αποψιλώθηκε  η περιφέρεια από κατοίκους της παραγωγικής ηλικίας ,κι έμειναν ως μάρτυρες μιας άλλης εποχής, άνθρωποι της τρίτης ηλικίας ,να αναπολούν τις παλιές καλές ημέρες με τα κοπάδια από πρόβατα, τα ζευγάρια στα χωράφια κτλ. Μια περιφέρεια, που η παραγωγή της έφθανε όχι μόνο στο κέντρο δηλαδή στο Καρπενήσι, αλλά και σε γειτονικούς νομούς. Τώρα τι; Ελάχιστη παραγωγή και για τους λιγοστούς κατοίκους του χωριού. Γάλα από το μπουκάλι φερμένο από μακριά καθώς και αλεύρι όχι από το σταροχώραφο  και το μύλο του χωριού, αλλά στο χαρτί από πολύ μακριά και κυρίως πέρα από την Ελλάδα. Και οι Νέοι; Αυτοί, χωρίς Σχολείο, χωρίς Γιατρό ή κατά το ποιητή «χωρίς παπά και δάσκαλο» έφυγαν. Γυρίζουν στα ξένα. Με εργασία ή όχι. Και έμεινε στο χωριό και τους λιγοστούς κατοίκους του η θύμηση του παλιού καλού καιρού. Εδώ μπαίνει το ερώτημα αν  ο αγροτουρισμός, όπου υπήρχε από το 1990 και δώθε, βοήθησε να μείνουν οι νέοι. Η απάντηση είναι καταφατική υπό προυποθέσεις.Σε όσα χωριά αναπτύχθηκε έμειναν νέοι με την προϋπόθεση ότι υπήρχε Σχολείο, γιατρός ή φαρμακείο. Στην περίπτωση αυτή το Αστικό κέντρο, με την πολιτική των αρμοδίων έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την ερήμωση π.χ. των χωριών της ποταμιάς. Όλα στο Καρπενήσι. Νοσοκομείο φαρμακείο, Σχολείο, Αθλητικές εγκαταστάσεις, γιορτές και πανηγύρια και το αποτέλεσμα μια μικρή αύξηση πληθυσμού χωρίς παραγωγική δυναμική, αλλά μόνο μια προσφορά υπηρεσιών  στον τουρισμό. Ο πληθυσμός αυτός καταναλώνει τα λίγα διατροφικά τοπικά προϊόντα που παράγονται στον Τόπο και τα πολλά από άλλους τόπους. Παράλληλα «καταναλώνει» το κέντρο για έργα υποδομής τόσα ώστε όλη  Ευρυτανία να κινδυνεύει να «σημαίνει» μόνο Καρπενήσι. Έτσι, ο αγροτουρισμός χωρίς υποστηρικτές κοινωνικές δράσεις δεν προσφέρει στην περιφέρεια,  όσα θα μπορούσε. Δεν βοήθησε στην ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής ,αλλά αρκέστηκε στην κατανάλωση προϊόντων «ξένων» με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να μην καταναλώνει για παράδειγμα γίδινο γάλα ντόπιο ,αλλά παρόμοιο από την Κρήτη.Δηλαδή,είχε στόχο την πληρότητα των καταλυμάτων και όχι την ανάπτυξη της περιφέρειας. Το ίδιο μοντέλο ισχύει και σήμερα (π.χ. ανάπλαση στο  Καρπενήσι όταν στην περιφέρεια δεν υπάρχει   ούτε δρόμος και δεν λειτουργεί ακόμη το σφαγείο) Έτσι, βοήθησε ακόμη και σήμερα  σε μια εποχική αύξηση της απασχόλησης στη περιοχή του κέντρου και της ποταμιάς. Και το Καρπενήσι πως θα είναι μετά από δέκα ή είκοσι χρόνια; Θα είναι, όπως ένα κέντρο ενός Νησιού ή η “ουρά” της Λαμίας ή του Αγρινίου. Δυστυχώς, δεν φαίνεται ο νομός να διαθέτει ένα δεύτερο κέντρο που να βρίσκεται σε αναπτυξιακή πορεία. Προσωπική μου γνώμη είναι, πως όταν η περιφέρεια ερημώνεται σε λίγο σβήνει και το Κέντρο. Όπως, ο Έλατος χωρίς τους κλώνους δεν αντέχει, το ίδιο θα συμβεί ,αν και δεν το εύχομαι, και στο Νομό μας.