Όπου να είσαι, όταν ακούνε Ευρυτανία, όλοι λένε: «Τι ωραίος τόπος. Η Ελβετία της Ελλάδος. Τι άγρια μέρη, βουνά γκρεμοί, ποτάμια». Όταν τους ρωτάς που πήγαν, μιλούν για την ποταμιά του Καρπενησίου, του Προυσού και κάποιοι τη διαδρομή προς τ’ Άγραφα. Αξιόλογος μέρη όμορφα, άγρια και ιδίως η διαδρομή από Κρέντη – Βαρβαριάδα – Άγραφα. 
ΤΟΥ ΝΑΚΟΥ ΜΑΚΚΑ - ΜΟΤΣΕΡΙΩΤΗ Η ομορφιά όμως είναι παντού. Τα χωριά Δομνίστα – Κρίκελλο, η διαδρομή για Φιδάκια, ο δρόμος προς Φουρνά, Αγία Τριάδα, τα χωριά προς Απεράντιο, Φραγκίστες, Κερασοχώρι – Κρέντη. Τατάρνα – Βελαώρα – Γρανίτσα – Λιθοχώρι. Τόσα και τόσα όμορφα χωριά, τόσα ποτάμια, χαράδρες, βουνά το ένα μετά το άλλο. Η Ευρυτανία είναι ένας ανεκμετάλλευτος παράδεισος. Ο κόσμος είναι καλοδεχούμενος, χαμογελαστός, γλεντζές. Κρατούν πολλά από τα παλιά έθιμα, κάνουν γάμους τρικούβερτους, είναι φιλόξενοι. Οι ξένοι επισκέπτες πάντα λένε. Τι εμπειρία! Τι ομορφιές!
Γιατί να πας στην Ευρώπη, αφού έχουμε την Ευρυτανία; Δεν χρειάζεσαι τις Άλπεις όταν έχεις τα βουνά της Ευρυτανίας. Η βλάστησή της είναι πολύπλοκη, έχει τόσα διαφορετικά είδη δένδρων, σε τόσο μικρό χώρο.
Γεννήθηκα και έζησα μερικά απ’ τα χρόνια μου στην Ευρυτανία. Μου πήρε όμως εβδομήντα χρόνια για να δω μια άλλη περιοχή της Ευρυτανίας, ίσως πιο άγρια, πιο όμορφη, αλλά εντελώς εγκαταλελειμμένη και ανεκμετάλλευτη.
Για φάσες ήρθαμε με τον αδερφό μου, τον Πάνο, από μακριά. Δεν υπήρχαν όμως. Πέρασαν μάλλον και δεν σταμάτησαν. Μας είπαν ότι κάποιος έμαθε ότι υπάρχουν στα χωριά της Βράχας.
-Πάμε, μου λέει ο Πάνος, από ‘δω, το δρόμο της Μαυρομάτας μήπως περνάει κανά κοπάδι απέναντι.
-Πάμε, του λέω, να δω και τον τόπο, δεν έχω πάει ποτέ.
Σαν συνοδηγός η δουλειά μου ήταν να κοιτάω δεξιά και αριστερά μήπως δω κάτι. Περνώντας το δρόμο από Βίνιανη, παραξενεύτηκα πόσο μεγάλος και φαρδύς είναι, αν και τα σημάδια πάνω του δεν είναι από ρόδες και λάστιχα, αλλά από τα γίδια που κοιμούνται τη νύχτα. Αν περνούν είκοσι αυτοκίνητα την ημέρα, είναι πολλά.
Προχωράμε, παλιά Βίνιανη, Γαβρενίτη, Δάφνη, πολύ ωραίο μέρος. Γκρεμοί, χαράδρες, λαγκάδια, δάση, προσπαθώ να δω κανά κοπάδι, αλλά η ομορφιά της φύσης με απορροφά. Προχωράμε προς Μαυρομάτα και η άσφαλτος τελειώνει. Μαθαίνω απ’ τον αδερφό μου ότι ο δρόμος είχε αρχίσει το 1965 περίπου. Είχε δουλέψει κι αυτός τότε. Ο δρόμος θα πήγαινε από Αγρίνιο – Τατάρνα – Βίνιανη – Μαυρομάτα – Καρδίτσα. Έγινε το κομμάτι που περάσαμε και η γέφυρα στην Τατάρνα. Θαυμάσιο σχέδιο που δεν τελείωσε. Θα πήγαινες Καρδίτσα σε μία, μιάμιση ώρα, ή αν θα ήθελες να πάς Θεσσαλονίκη, δεν θα χρειαζόταν να κάνει το γύρο του κόσμου. Είμαι σίγουρος ότι αυτά έχουν αναφερθεί χιλιάδες φορές. Πάμε όμως πίσω στο θέμα μας.
Περνάμε στον χωματόδρομο σιγά – σιγά. Είναι πρωί ακόμα. Ο ήλιος βγαίνει πάνω από τα βουνά πίσω από το Βελούχι. Ο τόπος γίνεται πιο άγριος. Ο Μέγδοβας βουίζει μερικά απ’ τα λαγκάδια κατεβάζουν θολό νερό. Είχε βρέξει τη νύχτα. Ξέχασα για τί έπρεπε να προσέχω. Τη φύση έβλεπα, τις φάσες τις ξέχασα. Ραχούλα μετά από ραχούλα, στροφή μετά από στροφή και ξαφνικά λέω: Σταμάτα! Τι είδες, λέει ο Πάνος, φάσες; Όχι, λέω. Είδα τον Ελ Καπιτάν της Ευρυτανίας. Τι είδες, λέει ο Πάνος με κάποια περιέργεια. Με κοίταξε περίεργα σαν κάτι να μου συμβαίνει.
Ας εξηγήσουμε πρώτα για τον Ελ Καπιτάν. Ένα από τα καλύτερα και μεγαλύτερα Εθνικά Πάρκα της Αμερικής είναι το USEMITY της Καλιφόρνιας και ένα από τα μεγαλειώδη αξιοθέατα, μ’ ένα τεράστιο καταρράκτη στο πλάι του. Μπορεί κανείς να μπει στο ιντερνέτ UNITED STATES NATIONAL PARKS και να δει όλα αυτά. Εγώ τα είδα από κοντά.
Στη στροφή εκείνη είδα κάτι παρόμοιο. Είδα τον Ελ Καπιτάν της Ευρυτανίας, τεράστιο, επιβλητικό, μεγαλειώδη κι ας μην έχει τους καταρράκτες. Έχει το Μέγδοβα, που σαν ένα τεράστιο ερπετό με πολλά πλοκάμια (παραπόταμα), με άγριο και βαθύ βουητό κατεβαίνει πάντα χωρίς σταματημό. Ο Καπετάνιος είναι ο Βράχος του Κλειτσού ή της Βράχας. Δεν ξέρω σε ποιον ανήκει. Είναι όμως κάτι ξεχωριστό. Καταβαίνω στην άλλη στροφή για να βλέπω για κανά κοπάδι από φάσες. Ο Πάνος προχώρησε πιο πέρα. Εγώ πάντα κοιτάζοντας τη μεγαλειότητα του τοπίου και παρακολουθώντας τις λεπτομέρειες. Κάποια στιγμή βλέπω ένα κοπάδι καμιά πενηνταριά φάσες να περνούν ψηλά στο βουνό, προς τα αριστερά μου. Πήγαν σχεδόν πάνω στην κορυφή του βουνού, σταμάτησαν σε κάποια δένδρα κι όπως προσπαθούσα να δω μην φύγουν ή προς που θα πάνε, είδα κάτι άλλο. Όπως ο ήλιος έριχνε σκιές στα δένδρα και στους βράχους παρουσιάστηκε μια μορφή, σαν τον Δία. Τον έβλεπες με επιβλητικό βλέμμα, με πολλά μαλλιά, μουστάκια, σαν να κάθεται στο θρόνο του.
Με διέκοψε ένας από τους κυνηγούς που έρχονται πιο πίσω με άλλο αυτοκίνητο. Τι βλέπεις, είδες τίποτα, με ρώτησε. Ναι, του απάντησα, και φάσες είδα και τον Βασιλιά των Κηφαίων βλέπω. Σαν του εξήγησα τι εννοώ, μου είπε πως τον έβλεπε κι αυτός. Έπρεπε, όμως, να του εξηγήσω για τους Κηφαίους, με το ορεινό βασίλειό τους, όπως μας έλεγε το 1954 ο τότε νέος φιλόλογος καθηγητής και μετέπειτα αξιόλογος εκπαιδευτικός κύριος Παναγιώτης Βλάχος, στο Γυμνάσιο Καρπενησίου. Θυμάμαι που μας έλεγε ότι οι Κηφαίοι έστειλαν εφτά παλικάρια στον τροϊκό πόλεμο να βοηθήσουν τους Έλληνες.
Όπως μου είπαν κάτι παλαιοί κυνηγοί που πήγαιναν την εποχή του ’60 για ζαρκάδια (παράνομα βέβαια) στην περιοχή αυτή υπάρχει ένας τεράστιος τοίχος. Οι πέτρες του είναι 3 και 4 μέτρα. Ίσως εκεί ήταν τα ανάκτορα του βασιλείου των Κηφαίων. Σ’ αυτό το σημείο τα βλέπεις όλα. Βλέπεις τον Καπετάνιο, βλέπεις τον Βασιλιά. Πρέπει να ήταν Νοέμβρης, γύρω στις 9 με 10 το πρωί. Τότε περνούν οι σκιές για να δεις αυτό το αξιοθέατο. Βλέπεις από εδώ τα βουνά, τις χαράδρες, τους γκρεμούς, τα δάση.
Αν σκεφτείς ότι το USEMITY το επισκέπτονται 250.000 κόσμος τους καλοκαιρινούς μήνες, πόσοι θα έρχονταν σ’ αυτόν εδώ τον τόπο; Αν υπήρχε δρόμος; Εμείς με 4Χ4 ήρθαμε εδώ. Αν γινόταν όμως ο δρόμος, άλλοι περαστικοί για να πάνε από την ανατολή στη δύση και άλλοι να δουν απλώς αυτό το θαυμάσιο τοπίο, θα έρχονταν πολλοί. Θα αναπτυσσόταν η περιοχή. Θα είχαμε άλλο ένα αξιοθαύμαστο τοπίο να δείξουμε στην Ευρυτανία. Το έχουμε, αλλά δεν μπορούμε να το παρουσιάσουμε.
Ας έρθουν μερικοί από τους εκάστοτε υπευθύνους να το δουν. Ας φέρουν βόλτα κάποιους ευρωπαίους να δουν την ομορφιά μας. Ας κοιτάξουν το χάρτη να δουν ότι η Ελλάδα είναι κομμένη στη μέση, σε ανατολικό και δυτικό μέρος, με μόνες προσβάσεις τους δρόμους Αθήνα – Πάτρα και το δρόμο Γιάννενα – Θεσσαλία. Όλοι οι άλλοι δρόμοι είναι μικροί και ταλαιπωρείται όποιος προσπαθήσει να πάει από ανατολικά στα δυτικά ή το αντίθετο.
Αν είχαμε αυτό το δρόμο και τον Βασιλιά των Κηφαίων, θα βλέπαμε και τον Ελ Καπιτάν. Το τοπίο, τα όμορφα χωριά, που το βράδυ με τα λίγα φώτα φαίνονται σαν μικροί αστερισμοί στον σκοτεινό ουρανό και την ημέρα σαν χελιδονοφωλιές στις πλαγιές των βουνών και στα παραπόταμα του Μέγδοβα.
Να δείξουμε τον τόπο αυτόν, να ανοίξουμε προσβάσεις στον φυσικό πλούτο, που έχει η ιδιαίτερη πατρίδα μας, αυτό που έχει η μάνα γη, αυτό που ονομάζουμε Ευρυτανία.
