Με τις δέουσες τιμές και με ξεχωριστή αναφορά στα 20χρονα από την τοποθέτηση του ανδριάντα του ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ στην πλατεία Μαράθου, πραγματοποιήθηκαν και φέτος τα ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΕΙΑ στον ιστορικό αυτό χωριό των Αγράφων.Παρά τις δυσκολίες των καιρών, πάνω από 150 νοματαίοι βρέθηκαν ανήμερα της Πεντηκοστής στον Μάραθο για να τιμήσουν τον δικό τους Ήρωα, τον τεράστιο Αντώνη Μακρυγιάννη και να νιώσουν για μια ακόμη χρονιά περήφανοι που είναι απόγονοί του.
Ως γνωστόν οι εκδηλώσεις καθιερώθηκαν το 1993 από το Σύλλογο Μαραθιωτών και γίνονται κάθε χρόνο την Κυριακή της Πεντηκοστής με συνδιοργανωτή το νέο διευρυμένο Δήμος Αγράφων.
Φέτος συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από την μέρα (Κυριακή Πεντηκοστής 1993), που στην πλατεία του χωριού στήθηκε ο ανδριάντας του Σταυραετού των Αγράφων, ένα μοναδικό έργο τέχνης που δημιούργησε ο σπουδαίος γλύπτης Παπασάικας και εμπνεύστηκαν, ο τότε Πρόεδρος του Συλλόγου Ηλίας Μπουμπουρής και το Διοικητικό Συμβούλιο.
Ο Σύλλογος θέλοντας να ευχαριστήσει τον ακούραστο ε.α Ταξίαρχο Ηλία Μπουμπουρή, ένα άνθρωπο που έχει δώσει πολλά από τη ζωή του για τον Μάραθο και δη για την καθιέρωση αυτών των εκδηλώσεων, φέτος τον τίμησε με ένα ξεχωριστό τρόπο, αποδίδοντας του ένα μικρό αντίδωρο στην μεγάλη του προσφορά στην γενέτειρα.
Στο ωραίο και λιτό αυτό γιορτάσι, από τον Σύλλογο τιμήθηκε και ο εκ της Νεμέας καταγόμενος Δάσκαλος Γιάννης Νάκης, για την ξεχωριστή τιμή που έκανε στον Ήρωα ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ, στο Σχολείο του, με θεατρική παράσταση, που πραγματοποιήθηκε στις 23 Μαρτίου 2013.
Η γιορτή ξεκίνησε με την Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό του Αγίου Ταξιάρχη και μετά την Γονυκλισιά άπαντες μετακινήθηκαν στην πλατεία, όπου συνεχίστηκε το γιορτάσι με τρισάγιο στον ανδριάντα του προεπαναστατικού ήρωα και τις σχετικές ομιλίες.
Ο Πρόεδρος του Συλλόγου ζήτησε την στήριξη από τους φορείς για να έχει συνέχεια αυτή η εκδήλωση, κάνοντας ταυτόχρονα έκκληση για τις απαιτούμενες εργασίες επισκευής στο Λαογραφικό Μουσείο του Μαράθου. Από την πλευρά του ο Περιφερειακός Σύμβουλος Λάμπρος Τσιτσάνης, αφού αναφέρθηκε στην μεγάλη προσωπικότητα του ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ, δεσμεύτηκε ότι θα στηρίξει από την μεριά του κάθε προσπάθεια του Συλλόγου. Η Αντιδήμαρχος Αγράφων Βάσω Φεγγούλη, δισέγγονη του αείμνηστου Παντελή Χρυσαφόπολου από τον Μάραθο, συνεχάρη τον Σύλλογο για την προσπάθεια που καταβάλει και αναφερόμενη στα τεκταινόμενα του Δήμου, έκανε έκκληση για συμπόρευση και κοινό αγώνα στον εναπομείναντα χρόνο μέχρι τις εκλογές, για το καλό των Δημοτών, και δεσμεύτηκε ότι από την μεριά της θα κάνει τα πάντα για να επιτευχθεί αυτή τη δημιουργική πορεία.
Επίσης χαιρετισμό με αναφορές στον Σταυραετό των Αγράφων έκαναν ο Μαραθιώτης πρώην Δήμαρχος Αγράφων και νυν Π.Σ. Χρήστος Μπούρας, ο Πρόεδρος του Δ.Σ. Αγράφων Χρήστος Δημητρόπουλος, η Πολιτευτής του ΣΥΡΙΖΑ Καλλιόπη Κανάκη, ο Δασάρχης Φουρνάς Σταύρος Κοσμάς και ο εκπρόσωπος της Πανευρυτανικής κ. Γιάννης Μαυρομύτης.Συγκίνησε τους πάντες ο φιλοξενούμενος και τιμώμενος δάσκαλος κ. Γιάννης Νάκης, απαγγέλλοντας με μοναδικό λεβέντικο από καρδιάς τρόπο ποίημα του Βαλαωρίτη αφιερωμένο στον ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ.
Μετά το πέρας των χαιρετισμών ο Σύλλογος παρέθεσε γεύμα σε όλους και ακολούθησε αγραφιώτικο γλέντι του παλιού καλού καιρού που κράτησε μέχρι αργά το απόγευμα.
Τη φετινή εκδήλωση, τίμησαν με την παρουσία τους, πέραν των προαναφερθέντων, ο Δ.Σ. Θωμάς Κακός, η κ Μόκκα Δήμητρα, Πρόεδρος τοπικού συμβουλίου Νέου Αργυρίου Ευρυτανίας, ο κ Παρθένης Πρόεδρος τοπικού Συμβουλίου Τροβάτου, ο κ. Παύλος Μπαλωμένος, Πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Μαράθου, ο κ. Νίκος Τ. Μπούρας, πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ευρυτάνων Φθιώτιδας, ο δημοσιογράφος Δημ. Πέγκας, ο επιχειρηματίας Σωτήρης Ντόκας, οι κ.κ. Παναγιώτης Αυγέρης, Βαγγέλης Μούτσελος και Σπύρος Χρυσαφόπουλος από τα ιδρυτικά μέλη του συλλόγου Μαραθιωτών καθώς και οι τέως πρόεδροι του Συλλόγου Μαραθιωτών, κ.κ. Πάνος Αυγέρης, Ηλίας Μπουμπουρής , Κώστας Μπουμπουρής και Πάνος Νιαβής. Ακόμα πολλοί επισκέπτες ανηφόρισαν και φέτος στο Μάραθο παρά τους δύσκολους καιρούς και παρά το πρόσφατο βαρύ Μαραθιώτικο πένθος για την απώλεια σε ατύχημα του Επαμεινώνδα Μπανιά, 47 ετών, συζύγου της Κωνσταντίνας Δ. Σβερώνη και την επίσης πρόσφατη απώλεια από την επάρατη νόσο του Νίκου Ανδρεάκη, 38 ετών, συζύγου της Αντιγόνης Γ. Σβερώνη. Οι Μαραθιώτες εξέφρασαν και δημόσια τα συλλυπητήρια στις δύο οικογένειες και στους συγγενείς τους.
Κατσαντώνεια 2013- Με το μάτι ενός «ξένου»
Μια πρόσκληση για τα «Κατσαντώνεια» και μια ακαριαία απόφαση με οδήγησαν στο Μάραθο Ευρυτανίας στις 23 Ιουνίου 2013.
Καθώς ανηφορίζω ή κατηφορίζω βουνά προσπαθώ να κλέψω με την άκρη του ματιού μου εικόνες αυτού του υπέροχου κόσμου της καστανιάς, του πουρναριού και του έλατου. Από την άλλη πρέπει να προσέχω και το δρόμο που φιδοσέρνεται ανεβάζοντας την αδρεναλίνη στις στροφές.
Φτάνω στον ξενώνα που θα με φιλοξενήσει. Βγαίνω στο μπαλκόνι και κοιτάζω αχόρταγα τον ορίζοντα που λογχίζουν καταπράσινα βουνά σαν αυτά που ζωγραφίζουν τα μικρά παιδιά. Τοπία αγνά και καθαρά. Κλείνω τα μάτια μου. Ακούω τα μυριάδες ζουζούνια που έχουν στήσει χορό στα φυτά της αυλής.Τραβώ μια βαθιά ανάσα και οσμίζομαιτ’ αρώματα του βουνού. Το μυαλό μου αρχίζει να ταξιδεύει στα «Ψηλά Βουνά» του Ζ. Παπαντωνίου και σε παιδικές μνήμες.
Ένα χτύπημα στο τηλέφωνο μου χαλάει τη μαγεία της στιγμής.Ο ίδιος άνθρωπος πάλι να ρωτά και να ξαναρωτά για το πού βρίσκομαι, αν θέλω κάποια βοήθεια, αν είναι όλα καλά, αν…, αν…., αν…. Έχει καταντήσει κουραστικός, σαν τη μάνα μου με την αγωνία του.
-Γιάννη, θέλω να απαγγείλεις ένα ποίημα αύριο. Θα το βρεις μαζί με άλλο υλικό , στην υποδοχή του ξενώνα.
Τι μου ζητάει ο άνθρωπος; Να σταθώ μπροστά στον Κατσαντώνη. Να κοιτάξω στα μάτια τους απογόνους του στο χωριό τους και ΕΓΩ να μιλήσω για τον κολοσσό αυτό. Τι τιμή και τι βάρος συνάμα για την ταπεινότητά μου!
Παίρνω το χαρτί που καίει και ξαναβγαίνω στο μπαλκόνι. Μετά από λίγο αρχίζω να προβάρω το ποίημα δυνατά. Άξαφνα στο μυαλό μου έρχεταιεκείνη η σκηνή από την ταινία «Υπάρχει και φιλότιμο» με τον Κωνσταντάρα. Τη θέση της απορημένης γειτόνισσας έχει η γυναίκα μου, που αναρωτιέται τι κάνω.Μαζεύω την περηφάνια μου και ξαπλώνω. Αύριο πρέπει σύμφωνα με τις οδηγίες πρωί πρωί να είμαι στο χωριό.
Οκτώ παρά οδηγώ με τον Αγραφιώτη στα αριστερά μου. Θέλω να βουτήξω τα πόδια μου στα νερά του. Να τον αισθανθώ. Μια σύντομη στάση. Κλείνω τη μηχανή του αυτοκινήτου κι απολαμβάνω τη μουσική του. Δεν είμαι φίλος της κλασικής μουσικής αλλά αυτή τη φορά γεύομαι μερικές νότες σαν πρωινό τσιγάρο.
Αφήνοντας πίσω μου την άσφαλτο ανεβαίνω. Ανεβαίνω μέσα σε έλατα και πουρνάρια. Πράσινο, γαλάζιο και κόκκινο. Έλατο, ουρανός και χώμα. Μόνη ανθρώπινη παρουσία το αμάξι μου, παραφωνία στην αρμονία.Μια πέτρα μεγαλύτερη από τις άλλες κάνει το αμάξι να διαμαρτυρηθεί και να μου θυμίσει πόσο ξένος είμαι εδώ.
-Πού να βρει τον Κατσαντώνη ο Αλή πασάς εδώ, λέει η γυναίκα μου.
Και ξαφνικά ένα φως αστράφτει μέσα μου. Η απάντηση στην παιδική απορία μου. Γιατί ο Κολοκοτρώνης, ο Διάκος, ο Κατσαντώνης και τόσοι άλλοι δε δέχονταν τα ταξίματα του κατακτητή; Θα έπαιρναν ένα κονάκι, θα ζούσαν ανάμεσα σε ανθρώπους με αξιώματα, θα είχαν ζέστη και φροντίδα και θα περνούσαν χρόνο στον καφενέ σχολιάζοντας και καπνίζοντας.
Μα πώς να τα δέχονταν; Αυτοί ήταν φτιαγμένοι να έχουν όλο τον κόσμο δικό τους.Να πίνουν νερό σκύβοντας στην πηγή. Να μυρίζουν ρετσίνι και σβουνιά. Να κυνηγούν κατσίκια και να ζηλεύουν τους αετούς. Να ακονίζουν το γιαταγάνι τους στη γροθιά τους και την πίστη τους στην καρδιά τους. Πώς θα μπορούσαν να ζήσουν αηδόνια σε κλουβιά; Είπαν το μεγάλο ΟΧΙ κι ας ήξεραν πως το όχι τους αυτό θα τους βάραινε στη ζωή. Πάντα ΟΧΙ θα έλεγαν. Με τον τρόπο αυτό έμοιαζαν με τον Οδυσσέα που φώναζε στον Κύκλωπα:
-Εεεεεεεεε! στραβούλιακα, αν σε ρωτήσουν ποιος σε τύφλωσε, πες τους ο Οδυσσέας, ο βασιλιάς της Ιθάκης.
Έτσι ο Κανένας αποκτά όνομα και υστεροφημία. Λέγοντας ΟΧΙ στα ταξίματα του Αλή πασά δεν είναι πια ο Αντώνης Μακρυγιάννης, ένας τυχαίος άνθρωπος που βάδισε στη γη λίγα χρόνια. Εκείνη τη στιγμή γίνεται Ο Κατσαντώνης, ο θρύλος, που κάθε τύραννος θα τρέμει στον ύπνο του.
Κάνοντας τέτοιες σκέψεις αντικρίζω λίγα σπιτάκια γαντζωμένα στο φρύδι ενός βράχου. Κάπου εδώ γύρω πρωτόκλαψε ο Αντώνης. Εδώ κυνήγησε το πρώτο του γίδι και πέταξε το πρώτο του λιθάρι.
Βαδίζω σιγά στο κατηφορικό πλακόστρωτο. Περνώ καλημερίζοντας την πλατεία και κατευθύνομαι στην εκκλησία των Ταξιαρχών. Ανάβω κερί. Λίγοι άνθρωποι δεξιά κι αριστερά. Πιάνω μια θέση και κοιτάζω το πέτρινο πάτωμα. Πάνω σ’ αυτές τις πέτρες κάποτε έσερνε τα τσαρούχια του ο Καραϊσκάκης. Ανατριχιάζω. Αγγίζω την κολώνα. Αποσταμένος ο Κατσαντώνης μπορεί να άγγιζε κι αυτός το σημείο αυτό αναζητώντας απάντηση στα ερωτήματά του.
Καθάρια η φωνή του μαυρογένη παπά (σ.σ : Παπά Βαγγέλης) με συναρπάζει. Ο χαμηλός φωτισμός και οι εντυπωσιακές αγιογραφίες που με κοιτούν σοβαρά από ψηλά με υποβάλλουν.
Ο ασπρομάλλης παπάς (σ.σ: Παπά Βασίλης) μου γνέφει να τον βοηθήσω, εμένα, τον άγνωστο. Με κάνει να νιώθω τόσο άνετα σαν να είμαι ντόπιος. Ένας όμοιός τους. Εκκλησιάζομαι με όλη τη δύναμη της ψυχής μου.
Σαν παίρνω το αντίδωρο βγαίνω στο φως του ήλιου. Όλοι σπεύδουν να μου σφίξουν το χέρι και να με καλοδεχτούν. Σαν να θέλουν να μου δείξουν πως η ομηρική φιλοξενία δεν πέθανε στον τόπο αυτό. Με οδηγούν στο μουσείο τους. Όλοι κάτι θέλουν να μου πουν, κάτι να μου δείξουν. Καμαρώνουν για την κληρονομιά τους μα και αισθάνονται ενοχές αντάμα γιατί οι ζημιές δεν έχουν διορθωθεί και ο «ξένος» μπορεί να σχηματίσει άσχημη εικόνα για το χωριό.
Μπροστά στο άγαλμα αρχίζει η τελετή. Φτάνει η ώρα μου. Οι λέξεις βγαίνουν από το στόμα μου ποτάμι, Αγραφιώτης.
-Πρώτη φορά, μου λέει η γυναίκα μου, μίλησες τόσο στεντόρεια.
Τι να της πω; Πως νιώθω κάθε κύτταρό μου αναγεννημένο εδώ, σήμερα.
Ο Πρόεδρος του Συλλόγου με καλεί για να τιμήσει όχι εμένα φυσικά αλλά το 1ο Δημοτικό Σχολείο Νεμέας που μνημόνευσε φέτος τον Κατσαντώνη. Παίρνω τον έπαινο και την ώρα εκείνη ένας δαίμονας μέσα μου τριβελίζει το μυαλό.
-Κι επειδή γεννήθηκε εδώ ο Κατσαντώνης, είναι δικός τους; Αμ δε. Είναι και δικός μας ήρωας. Για περάστε Μαραθιώτες απ’ τις αλάνες της Νεμέας. Θα ακούσετε κάποιον που κλωτσά τη μπάλα να τον λένε Βελή Γκέκα ή Γιουσούφ ή Κατσαντώνη. Τα παιδιά κράτησαν τους ρόλους τους παρατσούκλι και παράσημο.
Σε μια γνήσια ελληνική εκδήλωση δε μπορεί να λείπει το φαΐ, το τραγούδι και ο χορός. Εκλεκτοί μεζέδες, πίτες και τυριά κάνουν την εμφάνισή τους. Λείπει το κρασί όμως και αυτό με στενοχωρεί. Όχι κι εδώ μπύρες, πατριώτες! Όλοι με πλησιάζουν κάτι να μου πουν, κάτι ν’ ακούσουν. Ακόμα και ο μπάρμπα Βαγγέλης Μούτσελος , ο γηραιότερος του χωριού, θέλει να μου πει την ιστορία του. Μου δείχνουν τα βουνά ένα γύρο. Τόσο ίδια και τόσο διαφορετικά αντάμα.Εκεί έγινε αυτό, εδώ έγινε εκείνο.
Όταν ακούγεται το κλαρίνο, νιώθω μετά από πολλά χρόνια τα πόδια μου να σαλεύουν. Έχω πολλά χρόνια να χορέψω. Εδώ σήμερα σηκώνομαι. Οποία έκπληξη και για μένα ακόμα!
Οι ώρες περνούν κι εγώ περνώ καλά. Μα ψηλά στα βουνά τα σύννεφα μαζεύονται. Είναι ώρα να φύγουμε. Δίνουμε υποσχέσεις και ανταλλάσουμε ευχές. Οι πρώτες στάλες κάνουν την εμφάνισή τους. Εδώ είναι Ευρυτανία, μας λέει ο Πλάστης, πρέπει να ποτίσω τον κήπο μου. Κι έτσι οι επισκέπτες αναχωρούν.
Πόσα χιλιόμετρα έκανα σε δυο μέρες! Πόσο δύσκολους δρόμους οδήγησα! Πόσες εναλλαγές εικόνων και σκέψεων με ελάχιστη ανάπαυση αυτό το διήμερο! Κι όμως αργά το βράδυ στο σπίτι μου νιώθω τόσο πλήρης, τόσο δυνατός, τόσο ακμαίος. Μυστήρια η αύρα των Αγράφων και το πέρασμά της, στις ψυχές των ανθρώπων. Φίλοι Μαραθιώτες, «και του χρόνου στο μέτρο».
Νεμέα 23 Ιουνίου 2013
Ιωάννης Κων/νου Νάκης
Υ.Γ: (Η επίσκεψη του φίλου του Μαράθου πιά , Γιάννη ΝΑΚΗ και της συζύγου του Βούλας ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ στο Μάραθο ήταν ανταποδοτική της επίσκεψης Μαραθιωτών και μελών της Πανευρυτανικής Ένωσης στη Νεμέα, στις 23 Μαρτίου 2013, για να παρακολουθήσουν την θεατρική παράσταση του σχολείου που διευθύνει ο κ. ΝΑΚΗΣ , για τον Κατσαντώνη. Η φράση με την οποία κλείνει το άρθρο του ο κ. ΝΑΚΗΣ «Φίλοι Μαραθιώτες, και του χρόνου στο μέτρο» σημαίνει να είμαστε όλοι καλά μέχρι τα επόμενα Κατσαντώνεια , να ανεβούμε στο Μάραθο και να μετρηθούμε, να μην υπάρχουν απώλειες. Προέρχεται από την αγραφιώτικη ντοπιολαλιά και τη χρησιμοποιούσαν οι μεγαλοτσελιγκάδες κατά τη μάζωξή τους στα τέλη Σεπτέμβρη, για να αρχίσουν τις προετοιμασίες για την κάθοδο στα χειμαδιά. Έψηναν , καλούσαν συγγενείς , όλον τον κόσμο, τις οικογένειες των βοσκών τους και αντί «στην υγειά μας» η ευχή ήταν « Και το Μάη στο μέτρο». Δηλαδή να προσέχουμε όλοι , να είμαστε καλά , να προσέχουμε τις οικογένειές μας, να αυγατίσουμε τα κοπάδια και το Μάη που θα ανέβουμε πάλι στα Άγραφα, να μετρηθούμε και να μην μας λείπει κανείς. Αυτό είπαμε στο Γιάννη όταν έφυγε από το Μάραθο και σαν έξυπνος άνθρωπος το συγκράτησε. Μπράβο του. Ευχαριστούμε πολύ , το Γιάννη και τη Βούλα για την τιμή που μας κάνανε. Η.Μ )
