Είναι πλέον φανερό πως στην Ελλάδα βιώνουμε το οδυνηρό τέλος μιας ολόκληρης εποχής.Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική και δημοσιονομική. Είναι κρίση πολύμορφη: πολιτική, οικονομική, κοινωνική και ηθική. Ο κίνδυνος είναι η κρίση αυτή να μετατραπεί και σε εθνική καταστροφή. Κίνδυνος, που επιτείνεται από το κλίμα φόβου, δυσπιστίας και αρνητικών προσδοκιών στην κοινωνία, το οποίο τείνει να πάρει χαρακτηριστικά χιονοστιβάδας.
Η μεγάλη πρόκληση για την Αυτοδιοίκηση είναι να διαδραματίσει ενεργό και δημιουργικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών στο χώρο της, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου εθνικού σχεδίου εξυγίανσης και ανάπτυξης που έχει ανάγκη η χώρα. Πολιτικών που θα προτείνουν τοπικά και περιφερειακά σχέδια βιώσιμης ανάπτυξης. Που θα ανακουφίζουν τους πολίτες από τις επιπτώσεις της κρίσης σε τοπικό επίπεδο και θα συγκροτούν ένα δίκτυο δράσεων και μέτρων προστασίας. Που θα ανοίγουν μια νέα ατζέντα προοδευτικών θεσμικών αλλαγών στο σύστημα διακυβέρνησης. Που θα διαμορφώνουν νέες συλλογικές νοοτροπίες, ώστε το ατομικό συμφέρον να ταυτίζεται με την αξιοπιστία των θεσμών, το σεβασμό των κανόνων συμβίωσης και την κοινωνική αλληλεγγύη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θεσμός της αυτοδιοίκησης έχει βαθμιαία μεταλλαχθεί και από ένας δημοκρατικός λαϊκός θεσμός, τα τελευταία χρόνια έχει εν πολλοίς εξελιχθεί σε σύστημα εξουσίας, με κλειστούς τους διαύλους επικοινωνίας με τους πολίτες και τις πραγματικές ανάγκες τους.
Η Αυτοδιοίκηση, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ταυτίζεται με καταστάσεις που έχουν πληγώσει βαθύτατα το κοινό αίσθημα. Η Αυτοδιοίκηση, αντίθετα, προωθώντας τη δική της διοικητική, οικονομική, πολιτική και ηθική επαναθεμελίωση, πρέπει να λειτουργήσει και ως παράγοντας ανάταξης της χαμένης εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική και τους δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά και ως παράγοντας ενότητας των τοπικών κοινωνιών μπροστά στον ορατό πια κίνδυνο ενός νέου διχασμού.
Η ανάγκη για δημοκρατική, κοινωνικά δίκαιη και συντεταγμένη διέξοδο από την κρίση, προβάλλει σήμερα ως το μεγάλο ζητούμενο. Με αυτό το στόχο και χωρίς να παραγνωρίζονται οι βασικές δεσμεύσεις της χώρας, η Αυτοδιοίκηση οφείλει να αναλάβει μια μεγάλη, ενωτική και αξιόπιστη πρωτοβουλία, που θα υπερβαίνει στενές κομματικές περιχαρακώσεις, διατυπώνοντας σαφές πολιτικό και διεκδικητικό πλαίσιο, με όραμα και σχέδιο.
Στο πλαίσιο αυτό, η Αυτοδιοίκηση προβάλλει τρία κεντρικά θέματα:
1. Αναπτυξιακή επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας :
Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της ύφεσης και της συνεχούς διόγκωσης της ανεργίας, η Αυτοδιοίκηση πρωτοστατεί στην προώθηση ενός Εθνικού Σχεδίου Επενδύσεων, με υψηλό πολλαπλασιαστή για το νέο αναπτυξιακό και παραγωγικό πρότυπο που έχει ανάγκη η χώρα μας. Για το πώς θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση του αναπτυξιακού αυτού προγράμματος, κυρίως από τους μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν κατατεθεί πολλές προτάσεις (αναπτυξιακό ευρωομόλογο, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων κλπ). Είναι, φυσικά, αυτονόητο ότι η χρηματοδότηση του προγράμματος δεν θα γίνει μόνο από δημόσιους πόρους.
Ταυτόχρονα, η Αυτοδιοίκηση αξιώνει το μεγαλύτερο μέρος των πόρων του αναπτυξιακού αυτού προγράμματος να κατευθυνθεί στην περιφέρεια, με βάση Τοπικά και Περιφερειακά Σχέδια Επενδύσεων και Απασχόλησης, βασισμένα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, που θα διασφαλίζουν τη μεγαλύτερη δυνατή προστιθέμενη αξία και τη δημιουργία των περισσοτέρων δυνατών νέων, σταθερών και υγιών θέσεων εργασίας.
2. Προάσπιση της κοινωνικής συνοχής :
Όταν η ανεργία καλπάζει και τα εισοδήματα των μισθωτών και των συνταξιούχων υφίστανται συνεχή συμπίεση, τότε προαπαιτούμενο και πρωταρχική μέριμνα των όποιων επιλογών είναι να διασφαλίζεται το αναγκαίο δίχτυ προστασίας και η δίκαιη κατανομή των βαρών της κρίσης.
Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί η οικονομική συγκυρία, η Αυτοδιοίκηση στοχεύει στην υλοποίηση μιας πιο αποτελεσματικής κοινωνικής πολιτικής. Αξιώνει όχι μόνο να διατηρηθούν, αλλά και να διευρυνθούν οι κοινωνικές δομές, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο. Προωθεί, παράλληλα, την αναπροσαρμογή των κοινωνικών υπηρεσιών, με στόχο να γίνεται πιο ορθολογική αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων, προς όφελος των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων και στρωμάτων.
3. Συμβολή στην ενίσχυση του κύρους των πολιτικών θεσμών και στην εμβάθυνση της τοπικής δημοκρατίας :
H κρίση του πολιτικού συστήματος έχει την αντανάκλασή της και στην αυτοδιοίκηση. Η Αυτοδιοίκηση, προκειμένου να συμβάλει στην αποκατάσταση του κύρους των πολιτικών θεσμών, κατοχυρώνει τη νομιμότητα σε όλες τις ενέργειές της, την ισότητα στην αντιμετώπιση των υποθέσεων των πολιτών, τη διαφάνεια, την αξιοκρατία και την αμεροληψία στην καθημερινή λειτουργία της, εφαρμόζει καθαρές εργασιακές σχέσεις και ενεργεί με προσήλωση στις αρχές της χρηστής διοίκησης και της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, χωρίς να οδηγείται σε πρόσθετες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ταυτόχρονα, η Αυτοδιοίκηση διασφαλίζει τη θεσμική και πολιτική αυτονομία της και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την εμβάθυνση της τοπικής δημοκρατίας και την πιο ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στις τοπικές υποθέσεις.
Σ’αυτή τη δύσκολη συγκυρία από την οποία περνά η χώρα μας, η Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να ξαναβρεί το νήμα με τις καλύτερες παραδόσεις της, να αποκαταστήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τις τοπικές κοινωνίες και να αποτελέσει πόλο δημοκρατικής ανασυγκρότησης, κοινωνικής ευθύνης και μεταρρυθμιστικής προοπτικής.
* Ο Πάνος Σκοτινιώτης είναι Δήμαρχος Βόλου και ο Φίλιππος Φίλιος είναι Δήμαρχος Ιωαννιτών
