Γράφει ο Θανάσης Γιαννακόπουλος, καθηγητής ΑΠΘ
Σε ένα ορεινό χωριό,’ενας “γέροντας” σε σχετικό ερώτημα μου: γιατί ερημώνει το χωριό του, μου απάντησε: παιδί μου, όταν πεθαίνει ο γέρος κλείνει το σπίτι.Κανένας δεν έρχεται να το ανοίξει.Με την απάντηση αυτή ,γεμάτη σοφία,με την πείρα της ζωής,χωρίς σπουδές, έδειξε την ουσία του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι στην ορεινή περιφέρεια.Κανένας δεν έρχεται να το ανοίξει.Δεν υπάρχει διαδοχή.Οι νέοι έφυγαν . Οι λόγοι οικονομικοί και πολιτιστικοί, με όλα τα επακόλουθά τους στην : υγεία, εργασία, μόρφωση και ψυχαγωγία,τους ανάγκασαν και τους αναγκάζουν συνέχεια να φεύγουν απ' αυτό.Και τον “γέρο” σήμερα, περισσότερο από άλλοτε, τον βαραίνει ο πόνος της σταδιακής ερήμωσης του χωριού από τους κατοίκους και κύρια από τους νέους.Μεγάλο μέρος της γεωργικής γης, του ορεινού αυτού χωριoύ, έχει πιάσει αγκάθια και έλατα,κέδρα,πουρνάρια κτλ. . Έτσι, είναι η κατάσταση και στα περισσότερα χωριά της Ανατολικής Ευρυτανίας. Οι μόνιμοι, λιγοστοί κάτοικοι των χωριών ασχολούνται κύρια με ανάμεικτες αγρο-κτηνοτροφικές εργασίες, όπως και σε κάθε ορεινό χωριό της Πατρίδας μας.Η απουσία των γεωτεχνικών και άλλων ειδικών από το χωράφι, το μαντρί δηλαδή της επιστήμης και του κράτους, περιττό να τονιστεί. Παράλληλα μ' όλα αυτά αντιμετωπίζουν τα ορεινά χωριά και θέμα έλλειψης εργατικών χεριών, γιατί οι νέοι , αυτοί που είναι ικανοί να εργαστούν, έχουν φύγει και φεύγουν συνεχώς. Τώρα γιατί φεύγουν, οι υπεύθυνοι ας ψάξουν να βρουν την αιτία. Τα πράγματα για το χωριό θα ήταν κάπως καλύτερα, αν τα προϊόντα που περισσεύουν τα διέθετε στο εμπόριο, ο παραγωγός και εισέπραττε τη τιμή που του ανήκει, αλλά δυστυχώς τα πολλά χέρια των μεσαζόντων, ή η έλλειψη υποδομών, καρπώνονται τον ιδρώτα . Να μια συνοπτική εικόνα των χωριών του Νομού μας, ενός αντιπροσωπευτικού Νομού της ορεινής υπαίθρου της πατρίδας μας. Παρ' όλη τη φυσική ομορφιά του, παραμυθένιο φυσικό περιβάλλον, δεν μπορεί να κρατήσει κοντά του τους νέους, που πηγαίνουν στις πόλεις με τα καυσαέρια και στο εξωτερικό, μακριά από την πατρίδα τους.
Οι υποψήφιοι περιφερειάρχες και δήμαρχοι ας αναλογιστούν τις ευθύνες τους που με τα προγράμματα τους ανέλαβαν και να βοηθήσουν τον τόπο με βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα, γιατί διαφορετικά δεν θα απομείνει τίποτα σε λίγα χρόνια, απ' αυτό που ονομάζεται Ευρυτανική ύπαιθρος και Ευρυτανικό χωριό!!!Θα μείνουν όμως αρκετά απ΄τα χωριά και οι μαχαλάδες τους, ως τοπωνύμια.
Και πρώτα- πρώτα ως ψηφοφόρος τους δεν άκουσα ακόμη καθαρά,αλλά μισόλογα, τι θα γίνει με την Ευρυτανία ΑΕ; Θα με χρεώνει, όπως παλιότερα η Ολυμπιακή;Θα επιθυμούσα να γνώριζα τη θέση τους.Επίσης,ακουσα παρά πολλούς οδικούς άξονες για το Νομό μας που εκτιμώ ότι για άλλη μια φορά, θα μείνουν στα λόγια.
Η τριτογενής παραγωγή δηλαδή ο Τουρισμός έχει αναπτυχθεί όσο σηκώνει ο Νομός.Ομως στέκεται σε ξύλινα πόδια.Χωρίς τοπικά προϊόντα, θα γνωρίσει στο μέλλον, μια μέρα χειρότερη από το σήμερα.Μεσογειακή ορεινή διατροφή σημαίνει υγεία ,σημαίνει τοπικά παραδοσιακά προϊόντα και όχι εισαγόμενα από άλλους Νομούς.Δεν εννοώ την απαγόρευση αυτών των προϊόντων, αλλά ο επισκέπτης καταναλωτής να μπορεί να βρει και κάτι το ντόπιο.Οχι βέβαια, κόκορας κρασάτος με κόκορα από εκτροφή σε πτηνοτροφείο με πληθυσμό 200.000 πτηνών.Ο τουρισμός φέρνει νέους στον τόπο, αλλά όχι όλους τους νέους που θα μπορούσαν να εργαστούν στην ύπαιθρο.Δεν είναι πρωτογενής παραγωγή.Ο Νομός σήμερα παράγει ελάχιστα και καταναλώνει,μέσω του τουρισμού, πολλά.
Για παράδειγμα, στο Δήμο Δομνίστας με ικανοποιητικές τουριστικές υποδομές εδώ και πολλά χρόνια π.χ.έγινε οδική σύνδεση από το 1933 και πρώιμη (στη 10ετία του 50) ηλεκτροδότηση, οι μόνιμοι κάτοικοί του συνεχώς μειώνονται. Γιατί; Μια πρόχειρη απάντηση δίνει :ότι ο δρόμος για την Ναύπακτο άλλοτε Εθνική Οδός σήμερα είναι ένας δρόμος.Είναι, ο μόνος Δήμος χωρίς Βενζινάδικο ή Φαρμακείο.Η κτηνοτροφία, άλλοτε πηγή πλούτου για την περιοχή έσβησε.Ο μακαρίτης Καφαντάρης είπε (για τη σημασία της Κτηνοτροφίας στην οικονομική ζωή του Νομού) στην αγόρευση του στη Βουλή των Ελλήνων στη συζήτηση του Μεταξικού Νόμου για την απαγόρευση της αιγοβοσκής, ότι στην Ευρυτανία και αν δεν υπάρχουν γίδια πρέπει να τα αποκτήσει. Και από ότι γνωρίζω για το Δήμο Δομνίστας , δεν υπάρχει ευθύνη του Δημάρχου.Ο τελευταίος φρόντισε όσο μπορούσε.Φρόντισε μαζί με το ΔΣ να βρει λύση σε πολλά όπως και για το πανταβρέχει συνέχισε μια προσπάθεια που άρχισε από το 1990 (δημοσιεύτηκε σχετικό άρθρο μου στον Οικονομικό Ταχυδρόμο και έγινε σχετική εισήγηση σε Συνέδριο της Εταιρείας Ευρυτάνων Επιστημόνων) με αποκορύφωνα την εργασία μετά το 2004 ,σχετική ημερίδα από το τοπικό συμβούλιο στα Ψιανά,εκπόνηση ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης από το ΑΠΘ. Εδώ, πρέπει να αναφερθεί και η προσπάθεια,η βοήθεια και η στήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και του Νομάρχη Ευρυτανίας. Δυστυχώς η γραφειοκρατία καθυστέρησε και καθυστερεί ακόμη την έκδοση του σχετικού ΠΔ . Ελπίζω,ανεξάρητα από το εκλογικό αποτέλεσμα η νέα Δημοτική αρχή του Καλλικρατικού Δήμου να συνεχίσει. Γενικά, υπάρχει ευθύνη συλλογική και μάλιστα της πολιτείας στα χρόνια που πέρασαν που με τις ενέργειες κατάντησε τον άλλοτε Δήμο Καλλιδρομητών, τον μεγαλύτερο σε πληθυσμό δήμο της Επαρχίας Ευρυτανίας κατά το 1850-1870 σε αυτή την κατάσταση. Δόθηκαν χρήματα και έγιναν έργα στο Καρπενήσι έτσι που σήμερα να είναι μια ορεινή αστική πόλη.Μια πόλη που λες ,για να θυμηθούμε τα παληά,όλη η Ευρυτανία είναι το Καρπενήσι. Εδώ και χρόνια,με εξαίρεση τα τελευταία χρόνια (έγινε η μελέτη για το Πανταβρέχει,η οδική σύνδεση με Προυσσό,η έναρξη κατσκευής του Δρόμου Ρωσκά’Δομνίαστα κτλ), ο Δήμος Δομνίστας ,μιας που δεν είχε εκπρόσωπο ούτε στο Νομαρχιακό Συμβούλιο,έμεινε στο περιθώριο.Φοβάμαι ότι και τώρα με τον Καλλικρατικό Δήμο,οι δήμοι που απαρτίζουν το νέο δήμο, θα είναι στο ‘περίμενε’. Όμως ‘κέντρο’ χωρίς περιφέρεια αργοπεθαίνει.Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις γιαυτό.Για παράδειγμα, ο Δασικός Πλούτος του Νομού υπάρχει στη Φουρνά και στο Κρίκελλο -Δομνίστα.Ομως κανένα Δασικό Χωριό.Γιατί;
Περιφέρειες χωρίς αρωματικά φυτά έχουν γίνει γνωστές όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.Π.χ.η Κοζάνη με την καλλιέργεια του Κρόκου, αλλά και η Εύβοια (Βόρεια) με την πολύ επιμελημένη συλλογή και παρουσίαση προς πώληση των αρωματικών φυτών.Τα τελευταία μάλιστα είναι πιστοποιημένα από αρμόδιο φορέα : ως βιολογικά. Στην Ευρυτανία γιατί; Δυστυχώς τα προβλήματα του νέου Δήμου Καρπενησίου ,και υπάρχουν πολλά προβλήματα λόγω της σύνθεσης του Δήμου από περιοχές με διαφορές στις υποδομές,στο ανθρώπινο δυναμικό από άποψη ηλιακής σύνθεσης και στη καθημερινότητα ως π.χ.από τη διακοπή του ρεύματος ή το κλείσιμο του δρόμου (καταπτώσεις) λόγω καιρικών συνθηκών μέχρι εκείνα που συνδέονται με τη ζωή των πολιτών, δεν λύνονται με συζητήσεις και λόγια, αλλά με έργα,συνεχή παρουσία στο τόπο και χτύπημα του χεριού,όταν χρειαστεί, στο τραπέζι των αρμοδίων.
