Σὲ ἐπίσκεψή μου, τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2012, στὴ νῆσο Σκιάθο, τὸ νησὶ τῶν δύο Ἀλεξάνδρων (Μωραϊτίδη καὶ Παπαδιαμάντη), ἐπισκέφθηκα ‒μὲ προτροπὴ τοῦ λογίου ἱερέα τῶν Σποράδων, τοῦ φιλαγραφιώτη κληρικοῦ τῆς νήσου Σκοπέλου π. Κωνσταντίνου Καλλιανοῦ‒ ἔκθεση ναυτικοῦ περιεχομένου μὲ τίτλο «Ποντοπόρεια», ποὺ διοργάνωσε ὁ Σύλλογος Συνταξιούχων Ναυτικῶν Σκιάθου, στὴ μικρὴ αἴθουσα Τέχνης καὶ Πολιτισμοῦ στὴν ὁδὸ Παπαδιαμάντη 13, ἀπὸ 2-16 Σεπτεμβρίου 2012.Ἀνάμεσα στὰ πολὺ ἀξιόλογα καὶ ἐνδιαφέροντα ἐκθέματα ὑπῆρχαν καὶ ἔντυπα βιβλία καὶ λευκώματα μὲ ἀνάλογο περιεχόμενο. Σὲ ἕνα ἀπὸ αὐτὰ μὲ τίτλο «Εὐπόμπη», τῶν Γιάννη Θεοτοκᾶ - Τζελίνας Χαρλαύτη, ἔκδοση τοῦ ΕΛΙΑ, καὶ ὑπότιτλο «Ἑλληνικὲς ναυτιλιακὲς ἐπιχειρήσεις 1945-2000. Ὀργάνωση, διοίκηση καὶ στρατηγικές», φυλλομετρώντας το, ἐντελῶς τυχαία στὴ σελίδα 410 συνάντησα τὸ ὄνομα «Φραγκίστα». Περιελάμβανε τὶς ναυτικές, καὶ ὄχι μόνον, ἐπιχειρηματικὲς δραστηριότητες τῆς Σκιαθίτικης οἰκογένειας Φραγκίστα, μὲ κύριο ἐκπρόσωπό της τὸν Ἀχιλλέα Φραγκίστα (1911-1984). Πρόκειται γιὰ οἰκογένεια μὲ πολύπλευρες ἐπιχειρηματικὲς δραστηριότητες, μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Φραγκίστα Εὐρυτανίας, καὶ γενάρχη τὸν ὁπλαρχηγὸ Ἰωάννη Φραγκίστα (1776-1856). Ὁ πατέρας τοῦ Ἀχ. Φραγκίστα, Νικόλαος Χαρ. Φραγκίστας (1877-1913), διετέλεσε βουλευτὴς Στυλίδος καὶ ἦταν γιὸς τοῦ Χαράλαμπου Φραγκίστα, ὁ ἀδελφὸς τοῦ ὁποίου, Ἐπαμεινώνδας Φραγκίστας, εἶναι ὁ συντάκτης τοῦ βίου τοῦ γνωστοῦ ἀγραφιώτη, προεπαναστατικοῦ ἥρωα, Κατσαντώνη (Ἀντώνη Μακρυγιάννη) κατὰ διήγησιν τοῦ πατέρα τους, συμπολεμιστῆ τοῦ Κατσαντώνη, Ἰωάννη Φραγκίστα.
Ἡ παράδοση τῆς οἰκογένειας στὴ θάλασσα ξεκίνησε ἀπὸ τὴ σύζυγο τοῦ Νικολάου Χαρ. Φραγκίστα, Ἀρετή, κόρη τοῦ Σκιαθίτη καραβοκύρη Γεωργίου Κ. Μαυρογιαλῆ. Ἡ μητέρα της Χαρίκλεια ἦταν κόρη τοῦ Κωνσταντίνου Ἀλ. Μωραΐτη (1833-1900), ὁ ὁποῖος διετέλεσε τρεῖς φορὲς δήμαρχος Σκιάθου καὶ ἦταν ἀδελφὸς τῆς Ἀγγελικῆς (Γκουλιώ) Μωραΐτη (1828-1900), μητέρας τοῦ, κατὰ πολλούς, μεγαλύτερου Ἕλληνα λογοτέχνη, Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911). Ἡ μητέρα δηλαδὴ τοῦ Ἀχ. Φραγκίστα ἦταν ἀνεψιὰ τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Σημειωτέον πὼς ὁ Κωνσταντῖνος Ἀλ. Μωραϊτης ἦταν καὶ ὁ ἀνάδοχος τοῦ Ἀλ. Παπαδιαμάντη στὶς 9 Ἀπριλίου 1851 στὸν Ἱερὸ Ναὸ Τριῶν Ἱεραρχῶν Σκιάθου.
Ἀπὸ τὰ ἀνωτέρω προκύπτει στενὴ συγγενικὴ σχέση τῆς ἀγραφιώτικης οἰκογένειας Φραγκίστα μὲ τὸν Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη καὶ τὴν οἰκογένειά του. Ἔμμεση σχέση τοῦ Παπαδιαμάντη μὲ τὰ Ἄγραφα καὶ τὴν Εὐρυτανία γενικώτερα δηλώνει καὶ ἡ ἀναφορά του στὸν προεπαναστατικό, ἐπίσης, ἥρωα Κ. Λεπενιώτη, ἀδελφὸ τοῦ Κατσαντώνη, στὸ πολὺ γνωστὸ καὶ ἀπὸ τὰ καλύτερα διηγήματα τὸῦ Παπαδιαμάντη, «Ὁ ξεπεσμένος δερβίσης». Θὰ μπορούσαμε ἀκόμη, νὰ συμπεριλάβουμε σὲ αὐτὴν τὴ σχέση, καὶ τὴ γνωριμία τοῦ Παπαδιαμάντη μὲ τὸν ἐπίσης ἀπόδημο εὐρυτάνα λογοτέχνη Ζαχαρία Παπαντωνίου, ὁ ὁποῖος φέρεται νὰ ἀλληλογραφεῖ μαζί του, νὰ παρακολουθεῖ καὶ νὰ μετέχει στὶς ἀγρυπνίες στὸ ἐκκλησάκι τοῦ προφήτου Ἐλισσαίου στὴν Πλάκα, ὅπου ἔψαλλε ὁ Ἀλ. Παπαδιαμάντης, μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ ὁποίου ὁ Παπαντωνίου ἀρθρογραφεῖ σὲ περιοδικὰ καὶ ἐφημερίδες γιὰ τὸν μεγάλο μας διηγηματογράφο καὶ τὸ ἔργο του.
Ὁ Ἀχιλλέας Φραγκίστας κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Μεσοπολέμου ἀσκοῦσε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἰατροῦ παθολόγου στὴν Ἀθήνα. Στὴ διάρκεια τῆς Κατοχῆς, διωκόμενος ἀπὸ τοὺς Γερμανούς, βρέθηκε στὴν Ἀλεξάνδρεια τῆς Αἰγύπτου καὶ ἐκεῖ παντρεύτηκε τὴ Ρέα Τσακίρογλου, ἡ ὁποία καταγόταν ἀπὸ μεγάλη ἐπιχειρηματικὴ οἰκογένεια μὲ δραστηριότητα στὴν Αἴγυπτο καὶ τὸ Σουδάν. Τὸ 1948 βρίσκεται στὴν Λισσαβόνα τῆς Πορτογαλίας ὅπου δραστηριοποεῖται στὸν ναυτιλιακὸ χῶρο, ἱδρύοντας τὴν ναυτιλιακὴ ἑταιρεία FRANCO. Τὸ 1960 ἡ ἑταιρεία μεταφέρει τὴν ἕδρα της στὴν Ἀθήνα μὲ τὴν ἐπωνυμία Franco Shipping Company καὶ γνωρίζει μεγάλη ἀνάπτυξη. Τὸ 1965 διαθέτει 25 φορτηγὰ πλοῖα τύπου Liberty. Ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ’60 ἐκμεταλλευόμενος τὸν ἐμπορικὸ ἀποκλεισμὸ ποὺ ἐπέβαλαν οἱ Η.Π.Α. στὴν Κούβα, ἀναλαμβάνει καὶ διεκπεραιώνει μὲ ἐπιτυχία τὸ ἐμπόριο σάκχαρης ἀπὸ τὴν Κούβα πρὸς τὴ Σοβιετική Ἕνωση. Τὸ 1966 συνάπτει πολὺ μεγάλη συμφωνία μὲ τοὺς Σοβιετικοὺς γιὰ τὴ ναυπήγηση 33 πλοίων σὲ ναυπηγεῖα τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης. Τελικά, ναυπηγήθηκαν 3 φορτηγὰ καὶ 7 ἁλιευτικὰ πλοῖα. Στὶς δεκαετίες τοῦ ’60 καὶ τοῦ ’70 ὁ ὅμιλος ἐπιχειρήσεων Φραγκίστα ἐπεκτείνεται καὶ σὲ χερσαῖες ἐπενδύσεις στὴν Ἑλλάδα, στὴ βιομηχανία καὶ τὸν τουρισμό. Στὶς ἀρχὲς τοῦ ’80 τὶς ἐπιχειρηματικὲς δραστηριότητες τοῦ ὁμίλου ἀναλαμβάνουν τὰ παιδιὰ τοῦ Ἀχιλλέα Φραγκίστα: Νῖκος (1952-), Γιῶργος (1953-), Ἰλένα (1956-) καὶ Μάριλυ (1958-), τὰ ὁποῖα μέχρι σήμερα συνεχίζουν τὴν οἰκογενειακὴ ἐπιχειρηματικὴ παράδοση μὲ ναυτιλιακὲς καὶ χερσαῖες ἐπιχειρήσεις τους.
Μὲ ναυτιλιακὲς καὶ ἐξαγωγικὲς δραστηριότητες ἀσχολήθηκε καὶ ὁ ἀδελφὸς τοῦ Ἀχιλλέα, Γεώργιος Φραγκίστας (1907-1975) καὶ μέχρι σήμερα οἱ ἀπόγονοί του: ἡ θυγατέρα του Χαρούλα (1944-) καὶ οἱ ἐγγονοί του Γεώργιος Φραγκίστας-Ἀντωνόπουλος (1963-) καὶ Μάρκος Φραγκίστας- Chalhoub (1971-).
Ἕνας ἄλλος, ὁ μικρότερος ἐκ τῶν τριῶν ἀδελφῶν τοῦ Ἀχιλλέα Φραγγίστα ἦταν ὁ δικηγόρος Νικόλαος Φραγγίστας (1913 - 1978).
Τέλος, στὸν χῶρο τῶν Ἀκαδημαϊκῶν Γραμμάτων διέπρεψε ὁ μεγαλύτερος ἀδελφὸς τοῦ Ἀχιλλέα, ὁ Χαράλαμπος Φραγκίστας (Σκιάθος 7η Ἰουνίου 1905 – Λονδίνο 1η Μαΐου 1976). Διετέλεσε τακτικὸς Καθηγητὴς τῆς Πολιτικῆς Δικονομίας στὴ Νομικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πρύτανης τοῦ Πανεπιστημίου δύο φορὲς (1943 και 1954) καὶ Ἀντεπιστέλλον μέλος τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν. Μετεῖχε ἐπανειλημμένα σὲ διάφορες ὑπηρεσιακὲς Κυβερνήσεις ὡς Ὑπουργὸς Παιδείας, Γεωργίας καὶ Βορείου Ἑλλάδος.
Κωνσταντῖνος Σπ. Τσιώλης
Σημ. : τὸ θέμα παρουσιάστηκε ὡς παρέμβαση στὸ τριήμερο Συνέδριο «Ἀποδήμων Εὐρυτάνων ἔργα», ποὺ ὀργάνωσε καὶ πραγματοποίησε τὸ ΕΥΚΕΣΕ ἀπὸ 18 ἕως 20 Ὀκτωβρίου σὲ Καρπενήσι καὶ Κερασοχώρι καὶ ἐκτενέστερα ‒μὲ τὸν ἀνάλογο σχολιασμό‒ θὰ περιλαμβάνεται στὰ ὑπὸ ἔκδoσιν Πρακτικὰ τοῦ Συνεδρίου.
