Είναι κοινό μυστικό η ερώτηση: Υπάρχουν στο νομό μας τοπικά προϊόντα; ‘Η μήπως η αναγραφή ”ντόπιο” αποτελεί μια παραπλάνηση; Ο επισκέπτης –καταναλωτής πιστεύοντας στην αναγραφή αισθάνεται ότι στο σημείο αγοράς ή κατανάλωσης πράγματι βρήκε ένα ντόπιο προϊόν.Όλα αυτά αποτελούν τον προβληματισμό κάθε Ευρυτάνα που γνωρίζει από την καλή και την ανάποδη την πραγματικότητα που επικρατεί κυρίως σε ότι αφορά τα γεωργικά προϊόντα, όπως πατάτες, φασόλια, φακές, μήλα εκτός από τα κάστανα στο Νομό μας. ‘Ένας Νομός, κυρίως εκείνος του Δήμου Καρπενησίου με πρώην Δήμους όπως της Δομνίστας, με χωριά με δυο ή τρεις μονίμους κατοίκους τρίτης ηλικίας. Ένας Νομός που οι παραγωγικές ηλικίες των ατόμων βρίσκονται στα αστικά κέντρα ακόμη και σήμερα που οι οικονομικές συνθήκες είναι πολύ δύσκολες. Ένας Νομός με ανεκμετάλλευτο, μέσω της κτηνοτροφίας, τον πράσινο θησαυρό του, τους βοσκοτόπους, καθώς και τα αρωματικά φυτά. Αυτές οι ηλικίες που μένουν στον τόπο μας, όταν μπολιασθούν με νεότερες ηλικίες θα μπορούσαν κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις να “επιστρέψουν” τον Νομό στο δρόμο της ανάπτυξης. Υπάρχουν χώρες που ξαναγέμισαν την ύπαιθρο με ορισμένα κίνητρα. Ο τουρισμός, ως πυλώνας ανάπτυξης στο Νομό μας, που πράγματι είναι, χρειάζεται και την βοήθεια του αγροδιατροφικού τομέα. Τα παραδοσιακά προϊόντα του Νομού μας αποτελούν, πολύτιμο πολιτιστικό πόρο της περιοχής που μπορεί να γίνει αξιοποιήσιμος μέσα από γαστρονομικές προτάσεις. Μέχρι τώρα οι τοπικοί παράγοντες, αλλά και η πολιτεία θεωρούσαν ότι ο Τουρισμός και η αγροτική ανάπτυξη είναι ξεχωριστά πράγματα. Η μη σύνδεση των δύο κάποια στιγμή θα αποδυναμώσει και τον τουρισμό. Η αλήθεια είναι άλλη. Όταν αναπτυχτεί ο τουρισμός π.χ.ο αθλητικός όπως στο Νομό μας, χωρίς παράλληλη ανάπτυξη της παραγωγής τοπικών προϊόντων τότε καταναλώνονται προϊόντα εισαγόμενα από γειτονικούς Νομούς ή το χειρότερο από άλλες μακρινές χώρες ως π.χ. Κίνα. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει ανάπτυξη στο Νομό. Υπάρχει ως αποτέλεσμα η σημερινή εγκατάλειψη των χωριών της περιφέρειας.
Οι γεύσεις των τοπικών προϊόντων είναι αυτές που ξαναφέρνουν τον επισκέπτη στο τόπο μας. Για παράδειγμα, πληθυσμοί ορεινών περιοχών π.χ. Κοζάνη, εδώ και λίγα χρόνια επένδυσαν πρώτα στην παραγωγή π.χ. φακές ,φασόλια κτλ και κατόπιν στην προώθηση αυτών των προϊόντων με πρώτο βήμα την πιστοποίηση. Δηλαδή απέκτησαν επώνυμο, από ειδικό δίκτυο που περιλαμβάνει ειδικά μαγαζιά ή ακόμη και σούπερ μάρκετ. Με άλλα λόγια, οι αγρότες αυτοί προσάρμοσαν την παραγωγή τους σε προϊόντα που βρίσκονται στη βάση της μεσογειακής διατροφικής πυραμίδας. Τα προϊόντα, ως τοπικά αυτών των περιοχών έχουν ταυτότητα. Για παράδειγμα, στη Νέα Καρβάλη της Καβάλας που παράγουν κουραμπιέδες, οι επιχειρήσεις-παραγωγοί δυναμικά ή επιθετικά βρίσκονται στην διαδικασία να αποκτήσουν οι κουραμπιέδες που παράγουν την ονομασία ΠΟΠ. Εδώ σημειώνουμε και την αντίδραση της Τουρκίας που αξιώνει ότι ο κουραμπιές ως προϊόν, είναι τουρκικό.
Και στο Νομό μας ποια είναι τα τοπικά γεωργικά προϊόντα; Ειλικρινά, πέρα από το κάστανο και τα καρύδια, δεν γνωρίζω. Δεν υπάρχει σήμα ή επώνυμο. Έτσι μόνοι μας τα απαξιώνουμε. Υπάρχουν κάποιες καλλιέργειες στο Δήμο Αγράφων και πολύ λιγότερες στο Δήμο Καρπενησίου. Συγγενής μου αγόρασε φασόλια από μαγαζί με τοπικά προϊόντα με τον ισχυρισμό ότι είναι από το Κλαψί. Μακάρι να είναι αυτά από Καστοριά ή φλώρινα και όχι από την Κίνα. Δεν υπάρχει σήμανση. Τα αληθινά τοπικά προϊόντα δεν χρειάζονται συστάσεις, η καλή τους ποιότητα είναι για τους Ευρυτάνες γνωστή. Χρειάζονται όμως ταυτότητα. Ένα ειδικό σήμα. Για παράδειγμα το ευρυτανικό κάστανο, το ευρυτανικό τσάι κλπ καθώς και από τα κτηνοτροφικά προϊόντα το ευρυτανικό τυρί (που δεν μπορούμε να το ονομάσουμε Φέτα) είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ιδιότητες και πλούσια γεύση. Δεν έχει όμως ταυτότητα ούτε τυποποίηση. Είναι κρίμα που δεν ονομάζεται φέτα. Αυτό το τυρί παρασκευάζεται με την δεξιοτεχνία των τυροκόμων που ακλουθούν την πατροπαράδοτη τεχνική και πλούσια γεύση από τα αρωματικά φυτά της ευρυτανίας και ωφέλημα για την υγεία του καταναλωτή ωμέγα - 3 λιπαρά οξέα. Διάφορα άλλα τοπικά προϊόντα όπως τραχανάς, χυλοπίτες, λουκάνικα συμπληρώνουν μαζί με το μέλι και τα κάστανα τα τοπικά προϊόντα που θα μπορούσαν να έχουν σήμανση.
Θεωρώ, ότι πρέπει να γίνει μια άμεση καταγραφή των τοπικών προϊόντων και να δοθεί ταυτότητα στα προϊόντα και στα καταστήματα ή εστιατόρια – ταβέρνες ως σημεία πώλησης τους. Τα εστιατόρια αυτά θα μπορούσαν ακόμη να έχουν και ευρυτανικές κοινές συνταγές μαγειρικής για αποφυγή του ανταγωνισμού. Θα αποτελούσαν πόλο έλξης επισκεπτών. Αγροτικό ορεινό προϊόν όπως η Βρίζα (Σίκαλη), άλλοτε θείο δώρο για την περιοχή μας π.χ. περιοχή Κρικέλλου, δεν παράγεται σήμερα. Θα μπορούσε να καλλιεργηθεί και να δώσει ακόμη και ψωμί κατάλληλο για τις σημερινές δίαιτες του σύγχρονου καταναλωτή. Ακόμη, η καλλιέργεια της πατάτας που σήμερα γίνεται μόνο σε κήπους πρέπει να ενισχυθεί καθόσον η ιδιαιτερότητα της σε γεύση και νοστιμάδα είναι γνωστή στους γύρω Νομούς και θα μπορούσε να δώσει ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα στην ευρυτανική κουζίνα, αλλά κυρίως στην ανάπτυξη. Ίσως αποτελεί τον πυρήνα μιας ανάπτυξης οικογενειακού τύπου. Αυτό το προϊόν παρασύρεται στα απρόσωπα πιάτα, που μπορεί κάποιος να τα βρει και στα αστικά κέντρα.Παραπέρα τα ιδιαίτερα κτηματολογικά και γεωμορφικά χαρακτηριστικά της περιοχής κυρίως του τ. Δήμου Δομνίστας, Ανιάδας, Ψιανών κτλ συντελούν ώστε όσα απομεινάρια από μηλιές υπάρχουν από τη 10ετία του 1950 να δίνουν μήλα γλυκά, τραγανά και πολύ ανθεκτικά στη συντήρηση τους.
Πέρα από την έλλειψη ατόμων που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία, υπάρχει και η έλλειψη υποδομών. Για παράδειγμα η μη λειτουργία των σφαγίων στο Καρπενήσι αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη ή τη διατήρηση της κτηνοτροφίας έστω στα σημερινά επίπεδα. Θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα σφαγεία αφού θα εξυπηρετούσαν τους κτηνοτρόφους στο τμήμα της Δυτικής Φθιώτιδας. Γίνεται εδώ και λίγους μήνες προσπάθεια στο Γαύρο για μια ακόμη μονάδα εκτροφής της πέστροφας , μια βοήθεια στους επενδυτές θα ήταν και η χορήγηση από το Δήμο ειδικού σήματος όπως π.χ.πέστροφα ευρυτανίας. Γίνονται έργα και στους δύο Δήμους του Νομού που δεν έχουν ως στόχο την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα, αλλά του τουρισμού. Όμως τουρισμός χωρίς παραγωγή τοπικών προϊόντων δεν βοηθάει στην ανάπτυξη τους. Ας γίνουν και μερικά έργα για τον πρωτογενή τομέα, με πρώτο από αυτά την ενημέρωση. Οι λίγοι αγρότες που εξακολουθούν ακόμη να ασχολούνται με την γεωργία ας ενημερωθούν για αρκετά θέματα καλλιέργειας ή εκτροφής. Η μέχρι τώρα ενημέρωση που γίνεται από διαλέξεις ή συνέδρια, δεν τους αφορούν. Η διαπίστωση είναι εύκολη αφού εκείνοι που παρακολουθούν δεν είναι αγρότες καθώς επίσης και από τη θεματολογία τους.
