Για να γραφεί ένα βιβλίο σαν το παρουσιαζόμενο, απαιτείται, εκτός από το έγκυρο αρχειακό υλικό και τις υπεύθυνες και ειλικρινείς μαρτυρίες, αρκετό θάρρος του συγγραφέα για να αντιμετωπίσει την κριτική των συμπατριωτών του, η οποία, κατά μείζονα λόγο, θα είναι υποκειμενική.
Οι αιμάσσουσες πληγές αρκετών ηλικιωμένων, είτε επουλώθηκαν είτε όχι, δεν εξαφανίστηκαν. Ηλικιωμένοι σήμερα αναγνώστες, πολλοί από τους οποίους έχασαν συγγενείς τους κατά τη δεκαετία του 1940 – τον καιρό του εμφυλίου – βλέπουν και κρίνουν ακόμα τα γεγονότα εκείνα πίσω από το πρίσμα του δικού τους «δίκηου» και της δικής τους πολιτικής και κομματικής τοποθέτησης, που διαμορφώθηκε από τα γεγονότα εκείνα.
Ο κ. Σακκάς για να γράψει αυτό το βιβλίο που είναι, όπως γράφει στο προλογικό του σημείωμα «Θύμηση και ευλαβικό μνημόσυνο για τα αθώα θύματα του εμφυλίου» κατά κύριο λόγο, πρέπει να πάλεψε πολύ για να αρθεί πάνω από κομματικές και πολιτικές αγκυλώσεις, προκαταλήψεις, ιδεολογίες, ιδεοληψίες και ιδεολογήματα και να δώσει με αντικειμενικότητα το υπόψη έργο, τόκο ωδίνων και οδύνης, βουτώντας την πέννα του στο αίμα και τα δάκρυα των ξίφει – και όχι μόνο – τελειωθέντων.
Ο «αντικειμενικός σκοπός» του συγγραφέα – η αντικειμενικότητα – επιτεύχθηκε, έστω και αν σε ορισμένα σημεία ο κ. Σακκάς, από σπαραγμό ψυχής για τα αναίτια σφαχτάρια και αγανάκτηση, οργή και θυμό για τους ηθικούς αυτουργούς και τα εκτελεστικά τους όργανα μετατοπίζεται, από τη θέση του ψυχρού θεατή των απάνθρωπων δρώμενων στον άμβωνα των καταρώμενων.
Η παράθεση των καταθέσεων αυτόπτων μαρτύρων αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του υλικού με το οποίο δομείται το βιβλίο. Οι μάρτυρες, κατά προσωπική μου, αλλά και κατά την κοινή αντίληψη, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, έστω κι αν παρουσιάζουν αζήμιες μικροαπαλλαγές. Το αρχειακό υλικό που είναι ο άλλος πόλος θεμελίωσης του έργου του κ. Σακκά, είναι ότι περισώθηκε και είδε το φως της δημοσιότητας. Ο Περισσός, οι «νικητές» του εμφυλίου σπαραγμού και οι μεγάλες δυνάμεις, που με οποιονδήποτε τρόποεμπλέχτηκαν στη γένεση αυτού κρατάνε ακόμα κλειδωμένα στα αρχειοστάσιά τους, μεγάλο αριθμό εγγράφων για ευνόητους λόγους. Στη δική μας περίπτωση: Τα πρακτικά της δίκης του Δημ. Καραπιπέρη δεν ευρίσκονται στη θέση τους – Στρατοδικείο Αθηνών – αλλά στα χέρια ιδιώτη στην Πάτρα.
Τα γεγονότα που περιέχονται στο βιβλίο και που αποτελούν το κύριο θέμα του, ο αναγνώστης καθώς και ο συγγραφέας, τα τοποθετεί σε μια ζυγαριά. Ποιος ήρξατο χειρών αδίκων και ποιος έκαμε τα περισσότερα και χειρότερα εγκλήματα. Ως προς το πρώτο ερώτημα, την απάντηση δίνει ο Φίλιππος Ηλιού «Ο δρόμος – δηλ. η αδιαλλαξία των αγγλοαμερικάνων και η υποτονική στάση των Ελλήνων πολιτικών της Δεξιάς και του Κέντρου – που θα οδηγούσε στην πλήρη εμπλοκή του ΚΚΕ στον εμφύλιο πόλεμο, είχε έτσι ανοίξει οριστικά. Έναν πόλεμο που δεν τον προκάλεσε αυτό – το ΚΚΕ, αλλά και που δεν στάθηκε ικανό να τον εμποδίσει». Ως προς την «ποσότητα» των τερατουργημάτων, την απάντηση δίνει ο συγγραφέας κ. Δημ. Σακκάς, αλλά χωρίς εξάντληση των γεγονότων. Ίσως, για λόγους ίσων αποστάσεων, είμαι υποχρεωμένος να παραθέσω ένα έγγραφο στοιχείο από την altera pars: Στις 12-8-1947 ο Ιωαννίδης – μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ – διατάζει τον Μάρκο Βαφειάδη: «Πρέπει να δώσεις εντολή στα αρχηγεία να εκτελούν όλους τους ΜΑΥδες που πιάνονται σαν εθελοντές αιμοβόρους εγκληματίες. Το Γεν. Αρχηγείο πρέπει να ανακοινώνει την εκτέλεση των ΜΑΥδων, χωροφυλάκων και φασιστών αξιωματικών για αντίποινα». (Φ. Ηλιού «Ο Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος. Η εμπλοκή του ΚΚΕ» ΘΕΜΕΛΙΟ, 2005 β’ εκδ., απ’ όπου και το παραπάνω χωρίο). Εδώ, ας μου επιτραπεί ένα σχόλιο. Όλοι οι ΜΑΥδες δεν ήταν εθελοντές, αλλά επιστρατευμένοι, όλοι οι χωροφύλακες δεν ήταν «μοναρχοφασίστες», αλλά κατατάχτηκαν στη Χωροφυλακή γιατί δεν είχαν που την κεφαλήν κλίνη και στρατεύονταν για τον επιούσιο, όλοι οι αξιωματικοί του κυβερνητικού στρατού δεν ήταν Φασίστες, πρώην δοσίλογοι ταγματασφαλίτες κ.λ.π., αλλά δημοκρατικοί, όχι όμως και κομμουνιστές.
Ο συγγραφέας διαρθρώνει το βιβλίο του στα κεφάλαια 1/Φοβερά εγκλήματα από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, 2/Εγκλήματα από τους αντάρτες, 3/Η δεξιά τρομοκρατία – Θηριωδία ανά την Ελλάδα, 4/Τρομοκρατικά – Εγκληματικά – Θηριωδία από τους δεξιούς στην Ευρυτανία, 5/Ομαδικά εγκλήματα ανείπωτης θηριωδίας από δολοφόνους της δεξιάς, 6/Κυνηγοί κεφαλών, 7/Τα στρατοδικεία, 8/Τα αίτια του εμφυλίου. Ευτυχώς που νικηθήκαμε, 9/Οι οδυνηρές συνέπειες του εμφυλίου, 10/Ευθύνες – Υπεύθυνοι, 11/πολύ αντιανθρώπινα – πολύ ανθρώπινα και 12/Το τέλος των πολέμων. Δικό μου σχόλιο. Μια απ’ τις οδυνηρές συνέπειες του εμφυλίου είναι η εξής. Ο νικητής τυφλωμένος από το πάθος του δεν χορήγησε αμέσως αμνηστεία στους ηττημένους, με συνέπεια όσοι καταστάλαξαν στο ομόσπονδο Γιουγκοσλαβικό κράτος των Σκοπίων πέφτοντας στην παγίδα του πανέξυπνου Τίτο, υπέγραψαν υπεύθυνη δήλωση ότι είναι Μακεδόνες, με αντιπαροχή ένα απαραίτητο σ’ αυτούς μικρό και λιτό διαμέρισμα. Φυσικά όλοι αυτοί κατάγονταν από την Ήπειρο, Μακεδονία και Θράκη.
Τέλος, το βιβλίο του κ. Σακκά αποτελεί μια σημαντική βιβλιογραφική πηγή για την ιστορία του εθνοκτόνου εμφυλίου πολέμου της 10ετίας του1940.
Οι αιμάσσουσες πληγές αρκετών ηλικιωμένων, είτε επουλώθηκαν είτε όχι, δεν εξαφανίστηκαν. Ηλικιωμένοι σήμερα αναγνώστες, πολλοί από τους οποίους έχασαν συγγενείς τους κατά τη δεκαετία του 1940 – τον καιρό του εμφυλίου – βλέπουν και κρίνουν ακόμα τα γεγονότα εκείνα πίσω από το πρίσμα του δικού τους «δίκηου» και της δικής τους πολιτικής και κομματικής τοποθέτησης, που διαμορφώθηκε από τα γεγονότα εκείνα.
Ο κ. Σακκάς για να γράψει αυτό το βιβλίο που είναι, όπως γράφει στο προλογικό του σημείωμα «Θύμηση και ευλαβικό μνημόσυνο για τα αθώα θύματα του εμφυλίου» κατά κύριο λόγο, πρέπει να πάλεψε πολύ για να αρθεί πάνω από κομματικές και πολιτικές αγκυλώσεις, προκαταλήψεις, ιδεολογίες, ιδεοληψίες και ιδεολογήματα και να δώσει με αντικειμενικότητα το υπόψη έργο, τόκο ωδίνων και οδύνης, βουτώντας την πέννα του στο αίμα και τα δάκρυα των ξίφει – και όχι μόνο – τελειωθέντων.
Ο «αντικειμενικός σκοπός» του συγγραφέα – η αντικειμενικότητα – επιτεύχθηκε, έστω και αν σε ορισμένα σημεία ο κ. Σακκάς, από σπαραγμό ψυχής για τα αναίτια σφαχτάρια και αγανάκτηση, οργή και θυμό για τους ηθικούς αυτουργούς και τα εκτελεστικά τους όργανα μετατοπίζεται, από τη θέση του ψυχρού θεατή των απάνθρωπων δρώμενων στον άμβωνα των καταρώμενων.
Η παράθεση των καταθέσεων αυτόπτων μαρτύρων αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του υλικού με το οποίο δομείται το βιβλίο. Οι μάρτυρες, κατά προσωπική μου, αλλά και κατά την κοινή αντίληψη, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, έστω κι αν παρουσιάζουν αζήμιες μικροαπαλλαγές. Το αρχειακό υλικό που είναι ο άλλος πόλος θεμελίωσης του έργου του κ. Σακκά, είναι ότι περισώθηκε και είδε το φως της δημοσιότητας. Ο Περισσός, οι «νικητές» του εμφυλίου σπαραγμού και οι μεγάλες δυνάμεις, που με οποιονδήποτε τρόποεμπλέχτηκαν στη γένεση αυτού κρατάνε ακόμα κλειδωμένα στα αρχειοστάσιά τους, μεγάλο αριθμό εγγράφων για ευνόητους λόγους. Στη δική μας περίπτωση: Τα πρακτικά της δίκης του Δημ. Καραπιπέρη δεν ευρίσκονται στη θέση τους – Στρατοδικείο Αθηνών – αλλά στα χέρια ιδιώτη στην Πάτρα.
Τα γεγονότα που περιέχονται στο βιβλίο και που αποτελούν το κύριο θέμα του, ο αναγνώστης καθώς και ο συγγραφέας, τα τοποθετεί σε μια ζυγαριά. Ποιος ήρξατο χειρών αδίκων και ποιος έκαμε τα περισσότερα και χειρότερα εγκλήματα. Ως προς το πρώτο ερώτημα, την απάντηση δίνει ο Φίλιππος Ηλιού «Ο δρόμος – δηλ. η αδιαλλαξία των αγγλοαμερικάνων και η υποτονική στάση των Ελλήνων πολιτικών της Δεξιάς και του Κέντρου – που θα οδηγούσε στην πλήρη εμπλοκή του ΚΚΕ στον εμφύλιο πόλεμο, είχε έτσι ανοίξει οριστικά. Έναν πόλεμο που δεν τον προκάλεσε αυτό – το ΚΚΕ, αλλά και που δεν στάθηκε ικανό να τον εμποδίσει». Ως προς την «ποσότητα» των τερατουργημάτων, την απάντηση δίνει ο συγγραφέας κ. Δημ. Σακκάς, αλλά χωρίς εξάντληση των γεγονότων. Ίσως, για λόγους ίσων αποστάσεων, είμαι υποχρεωμένος να παραθέσω ένα έγγραφο στοιχείο από την altera pars: Στις 12-8-1947 ο Ιωαννίδης – μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ – διατάζει τον Μάρκο Βαφειάδη: «Πρέπει να δώσεις εντολή στα αρχηγεία να εκτελούν όλους τους ΜΑΥδες που πιάνονται σαν εθελοντές αιμοβόρους εγκληματίες. Το Γεν. Αρχηγείο πρέπει να ανακοινώνει την εκτέλεση των ΜΑΥδων, χωροφυλάκων και φασιστών αξιωματικών για αντίποινα». (Φ. Ηλιού «Ο Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος. Η εμπλοκή του ΚΚΕ» ΘΕΜΕΛΙΟ, 2005 β’ εκδ., απ’ όπου και το παραπάνω χωρίο). Εδώ, ας μου επιτραπεί ένα σχόλιο. Όλοι οι ΜΑΥδες δεν ήταν εθελοντές, αλλά επιστρατευμένοι, όλοι οι χωροφύλακες δεν ήταν «μοναρχοφασίστες», αλλά κατατάχτηκαν στη Χωροφυλακή γιατί δεν είχαν που την κεφαλήν κλίνη και στρατεύονταν για τον επιούσιο, όλοι οι αξιωματικοί του κυβερνητικού στρατού δεν ήταν Φασίστες, πρώην δοσίλογοι ταγματασφαλίτες κ.λ.π., αλλά δημοκρατικοί, όχι όμως και κομμουνιστές.
Ο συγγραφέας διαρθρώνει το βιβλίο του στα κεφάλαια 1/Φοβερά εγκλήματα από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, 2/Εγκλήματα από τους αντάρτες, 3/Η δεξιά τρομοκρατία – Θηριωδία ανά την Ελλάδα, 4/Τρομοκρατικά – Εγκληματικά – Θηριωδία από τους δεξιούς στην Ευρυτανία, 5/Ομαδικά εγκλήματα ανείπωτης θηριωδίας από δολοφόνους της δεξιάς, 6/Κυνηγοί κεφαλών, 7/Τα στρατοδικεία, 8/Τα αίτια του εμφυλίου. Ευτυχώς που νικηθήκαμε, 9/Οι οδυνηρές συνέπειες του εμφυλίου, 10/Ευθύνες – Υπεύθυνοι, 11/πολύ αντιανθρώπινα – πολύ ανθρώπινα και 12/Το τέλος των πολέμων. Δικό μου σχόλιο. Μια απ’ τις οδυνηρές συνέπειες του εμφυλίου είναι η εξής. Ο νικητής τυφλωμένος από το πάθος του δεν χορήγησε αμέσως αμνηστεία στους ηττημένους, με συνέπεια όσοι καταστάλαξαν στο ομόσπονδο Γιουγκοσλαβικό κράτος των Σκοπίων πέφτοντας στην παγίδα του πανέξυπνου Τίτο, υπέγραψαν υπεύθυνη δήλωση ότι είναι Μακεδόνες, με αντιπαροχή ένα απαραίτητο σ’ αυτούς μικρό και λιτό διαμέρισμα. Φυσικά όλοι αυτοί κατάγονταν από την Ήπειρο, Μακεδονία και Θράκη.
Τέλος, το βιβλίο του κ. Σακκά αποτελεί μια σημαντική βιβλιογραφική πηγή για την ιστορία του εθνοκτόνου εμφυλίου πολέμου της 10ετίας του1940.
