Ξημερώματα περασμένου Σαββάτου ταξίδεψε για την αιωνιότητα ο εθνικός φωτογράφος Κώστας Μπαλάφας πλήρης ημερών σε ηλικία 91 ετών. Δικαιωματικά αναπαύεται στην αγκαλιά της Ιστορίας ο τελευταίος των κορυφαίων φωτογράφων, καταγόμενος απ’ την Κυψέλη της Άρτας.
Ο εκπρόσωπος του ασπρόμαυρου, ουμανιστής φωτογράφος, φωτογράφος των απλών και φτωχών ανθρώπων, του κοινωνικού προβληματισμού κι ένας εκ των κυριοτέρων φωτογράφων της Εθνικής Αντίστασης. Συγχρόνως και αγωνιστής της Αντίστασης ως τυφεκιοφόρος στο 85ο Σύνταγμα της 6ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ και μ’ αυτή του την ιδιότητα, κατέγραψε με τη φωτογραφική του μηχανή σημαντικότατες ιστορικές στιγμές της νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας.
Το έργο που άφησε μεγάλο κι ανεξάντλητο. Πινακοθήκες, μουσεία, παιδαγωγικά ιδρύματα κι αλλού φιλοξενούν ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, σπάνια και φοβερά ντοκουμέντα.
Το φωτογραφικό και κινηματογραφικό του αρχείο από το 2008 αποτελεί υλικό του Μουσείου Μπενάκη κατόπιν δωρεάς του ιδίου.
Η κηδεία του έγινε στον τόπο κατοικίας του στο Χαλάνδρι την 17.30 της 10-10-2011. Παραβρέθηκαν εκπρόσωποι του καλλιτεχνικού, πολιτικού κόσμου, αντιστασιακών οργανώσεων, πολιτιστικών φορέων και ενώσεων, ως και πλήθος ανωνύμων απλών ανθρώπων.
Τον επικήδειο λόγο εκφώνησε ο Ευρυτάνας πολιτευτής κ. Κώστας Μπουμπουρής, όπως ήταν η επιθυμία του εκλιπόντος. Του απηύθυναν ολιγόλεπτο τελευταίο χαιρετισμό, ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη κ. Άγγελος Δεληβοριάς, ο συναγωνιστής του στο Αντάρτικο 93χρονος κ. Κώστας Καλυβιώτης κι Αντιστασιακός Ευρυτάνας φίλος του κ. Βασίλης Πριόβολος (Καπετάν Ερμής). ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑΣ
Ο Κώστας Μπαλάφας είναι ένας απ’ τους μεγαλύτερους Έλληνες φωτογράφους. Γεννήθηκε το 1920 σ’ ένα ορεινό χωριό της Ηπείρου, την Κυψέλη της Άρτας από γονείς αγρότες.
Σε μικρή ηλικία κατέβηκε στην Αθήνα να δουλέψει, το βράδυ σχολείο την ημέρα δουλειά, γύρω στα 1928-29 δούλευε ως υπάλληλος σ’ ένα μαγαζί, εκεί είχε την πρώτη του επαφή με τη φωτογραφία.
Το αφεντικό του δέχτηκε επίσκεψη απ’ τα αδέλφια του απ’ την Αμερική και θέλησε να τους ξεναγήσει. Είχαν ένα κουτί Kodak που το χειρίστηκε ο Κώστας Μπαλάφας, όπως λέει ο ίδιος ενθουσιάστηκε τόσο πολύ που μπορούσε αιχμαλωτίσει τον ορατό κόσμο.
Αργότερα εγκατεστημένος στα Ιωάννινα, ως εργαζόμενος μπόρεσε με τις οικονομίες του ν’ αγοράσει την πρώτη του φωτογραφική μηχανή, ήταν μια Junior Kodak B60. Στην αρχή έβγαζε φωτογραφίες όπως όλοι, αναμνηστικές κλπ.
Στα Γιάννενα τότε υπήρχε μια μεγάλη φωτογραφική κίνηση σε σχέση με την Αθήνα, πολλοί είχαν αρκετά καλές μηχανές όπως Rollei, Leica, Zeiss.
Έτυχε τότε να έρθει ένας τραγουδιστής, ο Επιτροπάκης, για την πόλη ήταν μεγάλο γεγονός, έσπευσαν λοιπόν όλοι οι φωτογράφοι να απαθανατίσουν το γεγονός, μαζί τους και ο Κώστας Μπαλάφας, οι υπόλοιποι όταν είδαν την μηχανή του είπαν: «Να ο Μπαλάφας με το σαραβαλάκι του» και γέλασαν, έτυχε όμως την στιγμή που πάτησε το κλείστρο, ο τραγουδιστής να μην κουνηθεί, και η φωτογραφία βγήκε καλύτερη απ’ όλων των άλλων, φαντάζεστε την αντίδρασή τους…
Αργότερα ο Κώστας Μπαλάφας αποκτά μια καινούργια Robot ανταλλάζοντάς την με την προηγούμενη και με το ρολόι του.
Πλησιάζει ο πόλεμος, η νέα του μηχανή είναι μικρή και εύχρηστη και έχει τη δυνατότητα να την έχει πάντα μαζί του και απαθανατίζει τα δραματικά γεγονότα της εποχής, δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος απ’ το υλικό αυτό κατασχέθηκε απ’ την Ασφάλεια.
Για όλες αυτές τις φωτογραφίες χρησιμοποιήθηκε ένα κινηματογραφικό φίλμ που του ήρθε στην κυριολεξία απ’ τον ουρανό, ένα Ιταλικό βομβαρδιστικό χτυπήθηκε και έπεσε στην πόλη, στην άτρακτό του βρέθηκε το φίλμ.
Κάποια συμβάντα τον ανάγκασαν να πάει στο αντάρτικο, εκεί έβγαλε πολλές «κλεφτές» φωτογραφίες όπως λέει, τα φίλμ τα εμφάνιζε εκεί, τα μάζεψε, τα έβαλε σ’ ένα μεταλλικό κουτί και τα έκρυψε στο ξύλινο πάτωμα ενός σπιτιού τα οποία θα πάει να πάρει τον 1976, αρκετά απ’ αυτά θα διασωθούν και θα γίνουν ένα λεύκωμα με τίτλο: «Το αντάρτικο στην Ήπειρο».
Αργότερα αφιερώνει την φωτογραφική του ζωή σ’ έναν άλλο αγώνα, τον αγώνα που έδωσε ο κάτοικος των απομακρυσμένων ορεινών χωριών, με τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης του.
Εργαζόμενος στη ΔΕΗ, φωτογράφισε ορισμένα έργα, με αποκορύφωμα την κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος Κρεμαστών του Αχελώου, μ' όλες τις παρενέργειες και παραμέτρους του.
Οι αφηγήσεις του για τον μεγάλο ξεριζωμό των κατοίκων, όλων των χωριών που έπνιξε η λίμνη Κρεμαστών, συνοδεύονται και αποτυπώνονται με φωτογραφίες-ντοκουμέντα και είναι πάντα συγκλονιστικές… Έγραψε και είπε ο Κ. Μπαλάφας .
"…Οι κάτοικοι των χωριών αυτών, άνθρωποι αγρότες κατά το πλείστον με λιγοστή κτηνοτροφία, που ξεριζώθηκαν απ' τις πατρογονικές τους εστίες, πήραν το δρόμο για το άγνωστο με την περιορισμένη αποζημίωση που κοστολόγησε την περιουσία τους η επιτροπή απαλλοτρίωσης.
Δραματικές ήταν οι στιγμές, όταν ήρθε η ώρα της φυγής, απ' τον τόπο που γεννήθηκαν κι έθαψαν τους προγόνους τους. Πολλοί πριν ακόμα φύγουν, πήγαν με τον παπά στο νεκροταφείο για ένα τρισάγιο, το τελευταίο πριν μείνουν για πάντα κάτω απ' το νερό. Άλλοι πάλι ξέθαψαν τα μνήματα, για να πάρουν τα κόκαλα των δικών τους μ' ότι άλλο είχαν και αγκαλιά με την τραγική τους μοίρα για ν' αναζητήσουν νέα πατρίδα.
Μερικοί σκόρπησαν στα γύρω χωριά, όπου είχαν γνωστούς ή συγγενείς. Άλλοι πάλι δυσκολεύτηκαν, να το πάρουν απόφαση, βουνίσιοι να ζήσουν στον κάμπο κι έστησαν πρόχειρες παράγκες με λαμαρίνες στα καταράχια, όσο διαρκούσε και η κατασκευή του έργου κι εύρισκαν μεροκάματο……
….Τα χτίσματα των χωρικών γκρεμίστηκαν απ' τις μπουλντόζες για να πάρουν ότι φορητό μπορούσαν μέσα απ' τα συντρίμμια και μόνο τα πέτρινα γεφύρια κατακλύστηκαν άθικτα και οι εκκλησιές βυθίστηκαν όρθιες απ' το φόβο των Αγίων".
Ήταν από εκείνους που είχαν προτείνει την μεταφορά του ιστορικού Ναού της Παναγίας της Επισκοπιώτισσας, έτσι ώστε να μην χαθεί στα παγωμένα νερά της λίμνης ….Ειδικά για την εκκλησία της Επισκοπής σε συνέντευξή του στο προσωπικό φίλο αλλά και βιογράφο του, τον Κώστα Μπουμπουρή είχε πει ο φωτογράφος "…Εγώ προσωπικά, επειδή το μνημείο αυτό ήταν απ΄ τα πιο αξιόλογα Βυζαντινά είχα κάνει πρόταση για την μεταφορά της στον Eliot, Δ/ντή της Αμερικανικής Εταιρίας Ebasko ,που είχε αναλάβει την μελέτη και κατασκευή του έργου. Ο Αμερικανός το είδε θετικά μιας και το υπερυψωμένο έδαφος του χώρου επέτρεπε την κατασκευή κατάλληλης πλατφόρμας για την μεταφορά. To Υπουργείο Δημοσίων Έργων όμως τότε δήλωνε ότι δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες πιστώσεις και το θέμα αποσιωπήθηκε και ξεχάστηκε…όπως συνήθως. Έστω και τώρα και εγώ συμφωνώ να γίνει κάτι για την ανάδειξη του μνημείου αυτού εκεί στο βυθό που είναι θαμμένο ,όπως προτείνεται στο αποκλειστικό ρεπορτάζ της αξιόλογης Ευρυτανικής εφημερίδας, που κρατώ αυτή τη στιγμή στα χέρια μου. (Έκανε αναφορά σε ρεπορτάζ του ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΥ ΠΑΛΜΟΥ για την ιστορική εκκλησία της Επισκοπής). Κάτι που δεν έγινε τότε, που η τεχνολογία ήταν ακόμη στα σπάργανα, ας γίνει τώρα που η τεχνολογία έφτασε να κάνει …θαύματα.."
Σημαντικά έργα του, με σπάνιες φωτογραφίες από τον ξεριζωμό των κατοίκων όπου έγινε το φράγμα των Κρεμαστών, καθώς και άλλο ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό, ο εκλιπών, δώρισε, στο Μουσείο του Μαράθου, όπου και φυλάσσονται.
Το αείμνηστο Κώστα Μπαλάφα τίμησε με ξεχωριστό τρόπο ο ευρυτάνας συγγραφέας και απ. Αστυνομικός Δ/ντης Κώστας Μπουμπουρής με το βιβλίο που έγραψε γι΄ αυτόν, με τίτλο: «Ο Κώστας Μπαλάφας και η Ελλάδα του», ενώ τιμητική εκδηλώση έγινε προς τιμήν και από την Πανευρυτανική Ένωση, κατά την παρουσίαση του βιβλίου αυτού, πέρυσι στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής. Αιωνία του η μνήμη.
